Gereguleerde concurrentie op de markt van zorgverzekeringen
Meer concurrentie tussen zorgverzekeraars; een zegen of een zorg?
Meer concurrentie tussen zorgverzekeraars is alleen dan zinvol wanneer verzekeraars in voldoende mate investeren in doelmatigheid en wanneer (groepen van) consumenten zich voldoende kritisch opstellen tegenover verzekeraars, zodat de doelmatigheidswinsten ook terechtkomen bij de consument.
Dit zijn enkele van de conclusies die het Centraal Planbureau (CPB) trekt in Onderzoeksmemorandum 171, Regulated Competition in Health Insurance Markets.
Het CPB stelt in dit onderzoek onder meer de volgende vragen aan de orde:
Leidt meer concurrentie tot meer doelmatigheid in de zorg?
Meer concurrentie tussen verzekeraars zal leiden tot andersoortig gedrag van verzekeraars. Behalve investeren in meer doelmatigheid kunnen verzekeraars ook hun heil zoeken in andere strategieën zoals een verdere intensivering van hun marketing-inspanningen, verkoop van uiteenlopende verzekeringsproducten, of risicoselectie (verzekerden met een lager risicoprofiel binnenhalen via selectietechnieken om zo de uitgaven te drukken). Wanneer deze andere strategieën voor de verzekeraar gunstiger zijn, kunnen de gewenste investeringen in doelmatigheid achterwege blijven en kan meer concurrentie zelfs leiden tot een verhoging van de totale kosten in de zorgsector.
Hoe kunnen investeringen in doelmatigheid worden vergroot?
In een concurrerende markt waarbij alle verzekeraars gelijkelijk mee profiteren van investeringen in doelmatigheid door één enkele verzekeraar, investeert uiteindelijk geen enkele verzekeraar in doelmatigheid. Door belemmerende wet- en regelgeving met betrekking tot de relatie verzekeraar versus zorgaanbieder aan te passen, kan de overheid een markt creëren waarbij iedere verzekeraar zijn doelmatigheidswinsten voornamelijk zelf kan behouden. Een tweede optie om investeringen in doelmatigheid aantrekkelijker te maken voor verzekeraars is om andere strategieën te ontmoedigen. De overheid kan risico-selectie minder aantrekkelijk maken door een systeem van normuitkeringen, zoals in het huidige ziekenfonds. Hierbij is het wel van belang dat het systeem van normuitkeringen goed functioneert. Een minder goed functionerend systeem biedt niet alleen verzekeraars ruimte voor risico-selectie, maar kan ook sneller leiden tot faillissementen van verzekeraars die een relatief ongunstig verzekerdenbestand hebben.
Berekenen verzekeraars doelmatigheidswinsten door in hun premie?
De idee van meer concurrentie is dat verzekeraars meer doelmatigheid nastreven en deze doelmatigheidswinsten via lagere premies doorberekenen aan de consument. Het CPB concludeert dat van een volledige doorberekening geen sprake hoeft te zijn wanneer de markt te ondoorzichtig is. Verschillen in de hoogte van de premies, in de geleverde kwaliteit of in polisvoorwaarden, verminderen de onderlinge vergelijkbaarheid voor consumenten. Om volledige doorrekening te bewerkstelligen is het van belang dat de consument zich, al dan niet in groepsverband, kritischer tegenover verzekeraars gaat opstellen. De overheid kan ook een bijdrage leveren door de transparantie van de markt te vergroten, zodat consumenten over voldoende informatie en kennis beschikken om een juiste afweging tussen de verschillende polissen te kunnen maken.
Hoe kan meer concurrentie worden bewerkstelligd?
In de huidige ziekenfondsmarkt geldt een acceptatieplicht en betaalt iedere verzekerde die bij eenzelfde ziekenfonds is aangesloten, dezelfde nominale premie. De risico's die een ziekenfonds loopt, worden gedempt door verevening achteraf en nacalculatie van kosten. Door deze beide te laten afnemen gaan verzekeraars meer risico lopen, worden verzekeraars meer onder druk gezet, en neemt de mate van concurrentie toe. Aangezien deze geleidelijke toename in concurrentie in de ziekenfondssector al enige jaren plaatsvindt, is het in principe mogelijk om na gaan of meer concurrentie ook daadwerkelijk meer doelmatigheid heeft opgeleverd. In een verwante studie ( CPB Report 2000/3) heeft het CPB dit geanalyseerd. Empirisch blijkt het moeilijk aan te tonen of er sprake is van een toename van de doelmatigheid van verzekeraars, of dat deze opteren voor andersoortige strategieën. Cijfers indiceren dat verzekeraars nog maar nauwelijks investeren in doelmatigheid en dat kosten van marketinginspanningen hoger zijn. Zonder institutionele wijzigingen lijkt meer concurrentie eerder te leiden tot extra zorg en minder zegen.
Contactpersonen
Lees ook het bijbehorende persbericht.
Dit document ontwikkelt een model van gereguleerde concurrentie tussen zorgverzekeraars. Het toont aan dat de toenemende concurrentie efficiëntie verbeterende activiteiten kan bevorderen, de winst van de verzekeraars vermindert en de kosten van de gezondheidszorg verlaagt. Het kan echter ook meer variatie in de premies met zich meebrengen en risicoachtige keuzeactiviteiten van verzekeraars bevorderen, aangezien de overheid over het algemeen gebrek heeft aan informatie over de risicokenmerken van de verzekerde.
Dit is een Engelstalige publicatie.
Auteurs