Hollands Welvaren

Het CBS melde ook dat in het tweede kwartaal de Nederlandse economie wederom gegroeid is. De omvang van de Nederlandse economie is inmiddels bijna één biljoen euro, in reële termen ruim drie keer zo groot als begin jaren tachtig. Terwijl de spreekwoordelijke lengte van onze economie, ons landoppervlak, gelijk is gebleven. 

Zwaargewichten

Is onze economie inmiddels obees? Dik zijn we zeker. Met een toegevoegde waarde van € 22 miljoen per vierkante kilometer behoort Nederland tot de absolute zwaargewichten. Andere dikzakken zijn Singapore, Hong Kong, Luxemburg, Zwitserland en Qatar. Binnen de EU heeft België de een-na-dikste economie met een toegevoegde waarde van € 17 miljoen per vierkante kilometer, toch € 5 miljoen minder dan wij.
Volgens Men’sHealth is de BMI van acteur en professioneel worstelaar Dwayne Johnson ruim 34. Dat lijkt alarmerend hoog. Maar overgewicht heeft Dwayne niet. Hij is vooral erg gespierd. Niet voor niets is zijn bijnaam The Rock. Zo is de ene BMI van 34 de andere niet. En dat geldt ook voor economieën met vermeend overgewicht. Qatar is bijvoorbeeld een klein oliestaatje, Zwitserland en Luxemburg hebben een grote financiële sector en Singapore en Hong Kong zijn vooral gericht op de internationale zakelijke dienstverlening. Nederland heeft een meer gemengde sectorstructuur met een opvallend grote agrarische sector. 

Om het relatieve gewicht van een economie te duiden, is een bredere blik nodig dan alleen de metriek van het bbp: de blik van de brede welvaart. Een holistische kijk op de economie, kortom, waarbij ook zaken als schone lucht, levensgeluk van inwoners, waterkwaliteit, kwaliteit van het onderwijs en de stand van de gezondheidszorg worden meegewogen. Die bredere blik geeft onze economische dikte kleur: we leven in Nederland best wel lang, in goede gezondheid ook, we zijn nogal tevreden met het leven en we werken graag in deeltijd. 
Tegelijkertijd is het een steeds grotere uitdaging aan het worden om ons drinkwater schoon te krijgen, produceren we te veel stikstof en stoten we per euro aan toegevoegde waarde relatief veel CO2 uit. Echt schoon is onze economie niet. En dan hebben we ook nog te maken met congesties op een overbelast elektriciteitsnetwerk, met een tekort aan woningen, aan vakmensen, aan leraren voor de klas en aan zorgmedewerkers, en hebben de files op onze snelwegen pre-coronalengtes ondanks het sterk toegenomen thuiswerken. Op veel plekken in de economie knelt het inmiddels.

Behandeling door professional

Op de site van het Voedingscentrum staat te lezen: “Afhankelijk van de middelomtrek en/of overige (risicofactoren voor) gezondheidsproblemen, wordt behandeling door een professional aangeraden of kan iemand zelf aan de slag met zijn of haar leefstijl.” Ook dit geldt voor economieën. Want de economische groei heeft ons de middelen verschaft, waardoor we er voor kunnen kiezen om ons land toekomstgericht in te richten.  
Op de site van het Voedingscentrum staat ook: “In Nederland hebben we te maken met een omgeving waarin energierijk voedsel overal en de hele dag door verkrijgbaar is. De verleiding om te veel en te vaak te eten en te drinken is daardoor groot. De beschikbaarheid van een goed wegennet en openbaar vervoer zorgt daarnaast voor een omgeving waarin de noodzaak om te bewegen minimaal is. Dit wordt de obesogene omgeving genoemd. De obesogene omgeving wordt als belangrijke oorzaak genoemd van de toename van het aantal mensen met overgewicht en obesitas in de afgelopen 40 jaar.” Het zal de oplettende lezer niet ontgaan dat juist gestage economische groei ons de middelen verschaft heeft om een obesogene omgeving in te richten.

Noblesse oblige kortom: als gestage economische groei de middelen geeft waardoor je keuzes kunt maken, kies dan voor een toekomstbestendige inrichting van de economie waarbij er breder wordt gekeken dan de gestage cumulatie van materiële welvaart alleen. Louter groeien om het groeien is geen toekomstbestendige leidraad voor die inrichting, net zo min als een exclusief fastfooddieet gezond is. We moeten streven naar een gebalanceerde lichaamsopbouw van onze economie voor een gezonde economische toekomst. Natuurlijk mogen we groeien. Maar gaat onze economie daarvoor naar de snackbar of naar de sportschool?