Stapeling en voorspelbaarheid van arbeidsmarkt- en gezondheidsschokken

Het CPB heeft voor deze studie gebruik gemaakt van machine learning-technieken en anonieme informatie over miljoenen Nederlanders om te ontdekken of tegenslagen vooraf in te schatten zijn. Het blijkt dat de meeste mensen zich weinig zorgen hoeven te maken, maar bepaalde groepen zijn kwetsbaar. Onder andere mensen met een flexibel contract, laag inkomen, weinig vermogen of migratieachtergrond hebben een grotere kans op ziekte of baanverlies.

Stapeling

De studie toont ook aan dat het risico op een tegenslag sterk samenhangt met het risico op andere tegenslagen. Dit betekent dat risico’s bij dezelfde mensen stapelen. Een grote kans op gezondheidsklachten gaat bijvoorbeeld gepaard met een grote kans op baanverlies. De één procent mensen met het hoogste gezondheidsrisico heeft een vier keer grotere kans afhankelijk te worden van een uitkering. Het omgekeerde is ook het geval. De mensen met het hoogste risico op baanverlies hebben een dubbele kans ernstig ziek te worden. Ook blijken tegenslagen uit het verleden een voorbode voor tegenslagen in de toekomst. Bij mensen die te maken krijgen met problematische schulden, stijgt de kans op het afhankelijk worden van een uitkering het jaar daarop van 2% naar 10%. Voor mensen die starten met medicatie tegen psychische klachten stijgt dit risico van 2% naar 8%.

Beter beleid

De inzichten uit de studie over de stapeling van risico’s bieden kansen voor beter beleid. Bijvoorbeeld door beleid actiever te richten op groepen met een hoog risico. Nu wordt de ondersteuning van kwetsbare groepen vaak gericht op mensen met specifieke persoonskenmerken (zoals huurders of flexwerkers), maar tegenslagen uit het verleden zijn een waardevol aanvullend criterium. Bovendien loont preventief beleid dubbel wanneer meerdere tegenslagen worden voorkomen.