Een evaluatie van de financiële transactiebelasting, achtergronddocument

Dat schrijven Jürgen Antony, Michiel Bijlsma, Marcel Lever en Gijsbert Zwart in een CPB Notitie op verzoek van het kabinet waarin gevraagd wordt om een evaluatie van het voorstel van de Europese Commissie om een financiële transactietaks (FTT) in te voeren.

Een FTT kan in theorie twee doelen dienen: bijdragen aan een stabielere financiële sector en op een efficiënte manier een belasting aan de financiële sector opleggen. Het is niet waarschijnlijk dat een FTT bijdraagt aan een stabielere financiële sector. De belasting richt zich namelijk niet op de problemen die aan overmatige risico’s in de financiële sector ten grondslag liggen en lost deze kwesties ook niet op.

Waarschijnlijk maakt de belasting het in zeer hoog tempo reageren op koersveranderingen (‘high frequency trading’) door financiële instellingen in de EUonaantrekkelijk. Ook de kosten van verzekering tegen valuta- en renterisico’s door ondernemingen, verzekeraars en pensioenfondsen worden erdoor verhoogd. Het is onduidelijk wat daarvan de welvaartseffecten zijn. Daarnaast is een FTT niet de meest efficiënte manier om de financiële sector te belasten. De grondslag van de belasting is zeer elastisch en ontwijkingstrategieën kunnen leiden tot de opkomst van nieuwe en complexere vormen van financiering.

Indien EU-breed ingevoerd, zorgt een FTT voor significante inkomsten, hoewel de uiteindelijke opbrengst voor de overheid minder is door lagere belastinginkomsten bij de vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting. Op de korte termijn draaien de bezitters van financiële titels op voor de hogere kosten. Op de lange termijn komen de lasten voornamelijk bij de eindgebruikers (spaarders en bedrijven) in de vorm van bijvoorbeeld lagere spaarrentes en hogere investeringskosten. Andere vormen van belasten van de financiële sector, zoals een bankbelasting, een BTW op financiële diensten, of de financiële activiteitenbelasting FAT die de Europese Commissie ook voorstelt, zijn minder verstorend.

Bijbehorende publicatie:

• CPB Achtergronddocument 'Een evaluatie van de financiele transactiebelasting, achtergronddocument'