China en de Nederlandse economie

Negatieve effecten in de vorm van economische herstructureringen blijken bescheiden te zijn. Ondanks regelmatig geuite zorgen is er geen substantieel negatief effect waarneembaar in de vorm van hogere werkloosheid of toegenomen inkomensongelijkheid. Het exportpakket van China blijkt slechts in zeer beperkte mate te overlappen met het exportpakket van Nederland. Grote concurrentie-effecten zijn dan ook niet te verwachten van de opkomst van China.

Dit concludeert het Centraal Planbureau in het zojuist verschenen CPB Document 127 'China and the Dutch economy; stylised facts and prospects'. Voor deze studie hebben onderzoekers van het CPB samengewerkt met onderzoekers van De Nederlandsche Bank en van het in Londen gevestigde National Institute of Economic and Social Research. Het onderzoek is mede op verzoek van de Staatssecretaris van Economische Zaken uitgevoerd.

Spectaculaire groei in China
Door economische hervormingen bedroeg sinds eind jaren tachtig van de vorige eeuw de Chinese economische groei gemiddeld maar liefst bijna 10% per jaar; geen enkel ander land kende zo'n hoge groei. Door deze spectaculaire groei is China nu de vierde economie van de wereld. Toch blijft China een ontwikkelingsland. Het gemiddelde inkomen per hoofd is er nu 25% van dat van Nederland, met grote binnenlandse inkomensverschillen, met name tussen stad en platteland. 

Handel Nederland - China grotendeels aanvullend
De Nederlandse handel met China is spectaculair toegenomen en is goed voor circa 23 000 banen in Nederland. Tot begin jaren tachtig stelde deze handel nauwelijks iets voor; nu is China de vierde leverancier en komt bijna 8% van de ingevoerde goederen daar vandaan. En voor de nabije toekomst is de verwachting dat de uitvoer van China in de komende vijf jaar nog eens zal verdubbelen. Door goedkope invoer uit China is de Nederlandse inflatie 0,2% per jaar lager uitgekomen. Hierdoor is het gemiddelde Nederlandse huishouden nu circa 300 euro per jaar goedkoper uit. De Nederlandse uitvoer naar China is momenteel 0,9% van de totale uitvoer. Uitgedrukt als percentage van het BBP (0,6%) is daarmee de betekenis van China voor Nederland vergelijkbaar met die voor de overige lidstaten van het eurogebied. Opvallend is dat China zich in de laatste decennia relatief sterk heeft gespecialiseerd in de productie van technologisch meer hoogwaardige producten. Daarbij gaat het in belangrijke mate om assemblageactiviteiten. Veel van deze producten vinden via Nederland een afzetmarkt in de rest van Europa. De opkomst van China heeft de rol van Nederland als doorvoerland naar het Europese achterland versterkt. Maar liefst tweederde van wat wij uit China invoeren, voeren wij direct weer uit. Momenteel verlaten al dagelijks zo'n 1000 vrachtwagens de Rotterdamse haven om Chinese producten verder te distribueren in Europa; tegelijkertijd wordt een vergelijkbaar aantal containers vervoerd per schip. Goederen die China veel uitvoert, zijn in het productiepakket van Nederlandse bedrijven relatief onbelangrijk. Dit geldt zowel voor goederen gemaakt met veel laaggeschoolde arbeid (textiel, schoenen, speelgoed), als voor technologie-intensieve consumentenelektronica die in China wordt geassembleerd. De concurrentie-effecten voor Nederlandse bedrijven zijn dus beperkt, zodat de opkomst van China ook niet zal leiden tot drastische sectorale verschuivingen. 

Geringe Nederlandse directe investeringen in China
De Nederlandse directe investeringen in China zijn zeer bescheiden qua omvang. In 2005 is voor 1,7 miljard euro in China geïnvesteerd, slechts 0,3% van de totale buitenlandse investeringen van Nederlandse bedrijven. Nederlandse bedrijven hebben vooral in China geïnvesteerd omdat zij het als een interessante markt beschouwen. De lage loonkosten zijn een veel minder belangrijk motief. Op termijn zullen er voor Nederlandse bedrijven naar verwachting mogelijkheden ontstaan in China op met name de markt voor diensten. 

Nederlandse economie weinig gevoelig voor schokken in China
Er zijn enige risico's die de snelle ontwikkeling van de Chinese economie kunnen afremmen. Op de korte tot middellange termijn bestaan er gerede kansen op een inflatoire schok in China, tengevolge van stijgende energieprijzen en hogere prijzen van Chinese landbouwproducten. Andere mogelijke schokken betreffen een revaluatie van de Chinese munt, de renminbi, en problemen voor het Chinese bankwezen. De te verwachten effecten van dergelijke schokken op de Nederlandse economie zijn blijkens simulatie-exercities beperkt. 

Geen specifiek beleid
Specifieke beleidsmaatregelen om te voorkomen dat de opkomst van China nadelig uitpakt voor de Nederlandse economie zijn niet nodig. Innovatie blijft van belang, mede om de toenemende concurrentie op de wereldmarkt en geleidelijke herstructurering in Nederland als gevolg van de opkomst van China te verzachten. Het creëren van gunstige randvoorwaarden voor bedrijven die via exporten of buitenlandse investeringen toegang willen krijgen tot de Chinese markt, kan Nederlandse bedrijven in staat stellen om de mogelijkheden van de opkomst van China goed te benutten. Bovendien biedt de opkomst van China de Nederlandse economie mogelijkheden om haar functie als 'gateway to Europe' te versterken, met inachtneming van de consequenties voor het milieu.