Een wereld zonder banken? Marktfinanciering en bankfinanciering in perspectief

Het Nederlandse bedrijfsleven is voor een groot deel afhankelijk van bankfinanciering, het aandeel in het midden- en kleinbedrijf is zelfs 80%. Het aandeel marktfinanciering, zoals durfkapitaal, private equity, crowdfunding, etc., is beperkt. In een marktgeoriënteerd stelsel kunnen risicovolle start-ups zich makkelijker financieren en daardoor hebben zij meer kans om door te groeien.

Een financiële crisis raakt de economische groei en de financiële stabiliteit harder in landen waar bedrijven voor financiering vooral van banken afhankelijk zijn, zoals de Grote Recessie illustreerde. In landen met een meer marktgeoriënteerd financieel systeem kunnen bedrijven gemakkelijker overschakelen van bank- naar marktfinanciering op het moment dat banken in de problemen komen. Hierdoor herstellen dergelijke landen ook sneller na een financiële crisis. Dat concluderen de onderzoekers Michiel Bijlsma, Sander van Veldhuizen en Benedikt Vogt in de vandaag gepubliceerde CPB Policy Brief ‘Een wereld zonder banken? Marktfinanciering en bankfinanciering in perspectief’.

Bij kredietverlening houden banken goed in de gaten of bedrijven niet te risicovolle investeringen doen en andere risico’s binnen de perken houden. Voor bedrijven zijn dit stevige prikkels voor prudent gedrag. Die bestaan bij meer marktfinanciering ook. Dan gaat het om een hoger eigen vermogen van bedrijven en moeten markten voldoende liquide zijn. Beide voorwaarden maken de economie robuuster in geval van financiële- of bankencrises. Wel blijft het in beide systemen voor kleine bedrijven lastig om aan financiering te komen. In bank-gedomineerde systemen spelen de relatief hoge kosten voor banken een rol bij het verstrekken van leningen aan kleine bedrijven. In marktgeoriënteerde systemen geldt dit voor de hoge kosten van toegang tot de markt.

Opties voor beleid van de Nederlandse overheid bestaan uit:

• Het faciliteren van de opbouw van eigen vermogen bij bedrijven en het meer liquide maken van financiële markten. Daarvoor kan de fiscale stimulans voor schuldfinanciering worden verminderd.
• In een transitie naar meer marktfinanciering kan ook de opbouw van eigen vermogen bij bedrijven worden versneld via tijdelijke overheidsparticipatie in equityfondsen, waardoor deze vergroot worden.

Europese beleidsmakers kunnen marktfinanciering voor bedrijven toegankelijker maken door krachtig in te zetten op harmonisering van faillissementswetgeving binnen Europa. De transactiekosten op de kapitaalmarkten kunnen worden verlaagd door investeerdersbescherming binnen Europa te harmoniseren en door de invoering van een centraal kredietregister, dat de transparantie vergroot.

Lees ook het bijbehorende CPB Achtergronddocument.