Services trade within Canada and the European Union; what do they have in common?

In Europa blijken ook taalverschillen en de regulering van dienstenmarkten de handel van diensten te beperken. In regio's waar deze laatste factoren niet of nauwelijks een rol spelen, omdat deze regio's in één land liggen, zoals de verschillende staten van de VS en de provincies in Canada is de handel naar verhouding groter. Uit een vergelijking van de dienstenhandel binnen de Europese Unie met die tussen de Canadese provincies blijkt dat de (provincie-)grensoverschrijdende dienstenhandel in Canada - uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (BBP) - twee keer zo hoog is als in de Europese Unie.

Dit concluderen onderzoekers Arjan Lejour en Jan-Willem de Paiva Verheijden van het Centraal Planbureau (CPB) in het vandaag verschenen CPB Discussion Paper 42, 'Services trade within Canada and the European Union: what do they have in common?'.

De handel in diensten wordt vaak beschouwd als het stiefkindje van de internationale handel. Diensten vormen slechts 20% van de totale export, terwijl het aandeel van diensten in het BBP van de EU ongeveer 70% is. Diensten worden vaak als niet-verhandelbaar beschouwd. Tussen 1985 en 2001 is de handel in diensten in Europa echter jaarlijks met gemiddeld 10% toegenomen. Vooral communicatie, financiële en zakelijke diensten zijn hiervoor verantwoordelijk.

Opzet van het onderzoek
De auteurs hebben de omvang verklaard van de dienstenhandel tussen de lidstaten van de Europese Unie en tussen de provincies in Canada. Zij hebben hierbij gebruik gemaakt van een zogeheten graviteitsvergelijking, waarbij de omvang van de handel tussen twee landen onder andere verklaard wordt door de afstand tussen deze twee landen en door het economische gewicht van deze landen. Daarnaast wordt de handel mede verklaard door het feit dat landen aan elkaar grenzen, door verschillen in taal en cultuur, en door de mate van regulering.

Afstand en economische omvang zijn vooral bepalend
De studie toont aan dat de verschillen in bilaterale dienstenhandel goed verklaard kunnen worden. De omvang van de economie van het exporterende en het importerende land, waarvoor het BBP als maatstaf fungeert, levert de verklaring voor het grootste gedeelte van deze verschillen. Nederland exporteert bijvoorbeeld zes maal zoveel diensten naar Frankrijk als naar Denemarken, omdat de markt in Frankrijk veel groter is.
Daarnaast is afstand belangrijk. Afstand heeft een negatief effect op de handel: Nederland handelt minder met Italië dan met Frankrijk, omdat Italië verder weg ligt. Afstand speelt echter een iets minder grote rol voor dienstenhandel dan voor goederenhandel. De reden is dat in bepaalde dienstensectoren, zoals communicatie en financiële diensten, afstand relatief minder belangrijk is vanwege de goede communicatiemiddelen. In de sectoren distributie en zakelijke diensten (zoals juridische dienstverlening en ingenieursbureaus) speelt afstand echter wel een belangrijke rol.

Hoe groter de verschillen tussen landen in de Europese Unie, des te minder handel
In Europa blijken taalverschillen de handel te beperken. Nederlands en Duits zijn meer aan elkaar verwant omdat het Germaanse talen zijn, terwijl dat voor Nederlands en Portugees niet geldt. Naarmate de verschillen in taal groter zijn, wordt er minder verhandeld. Dit geldt zowel voor goederen als voor diensten.
Landen die aan elkaar grenzen, blijken relatief veel met elkaar te handelen, meer nog dan door de afstand verklaard kan worden. Nationale regulering van de goederen- en dienstenmarkten blijkt de handel te hinderen. Veel regulering in het exporterende land heeft een negatieve invloed op de concurrentiepositie van de bedrijven. Dit geldt zowel voor goederen als diensten. Daar komt bij dat veel regulering in het importerende land de handel in diensten beperkt. Dat is niet zo verrassend. Diensten worden veel vaker met regulering geconfronteerd dan goederen. De reden hiervan is dat de kwaliteit van diensten vaak moeilijker vooraf is vast te stellen dan die van goederen. Om die kwaliteit te waarborgen hebben overheden veel regels voor de levering van diensten vastgesteld, zoals bijvoorbeeld beroepskwalificaties.

De dienstenhandel in de EU en Canada vergeleken
De dienstenhandel tussen de Canadese provincies is twee keer zo groot als die tussen de lidstaten van de EU, uitgedrukt als percentage van het BBP. Dat verschil is niet verbazingwekkend. De taalverschillen in Canada zijn veel kleiner: op de Franstalige provincie Quebec na, is Engels in alle provincies de voertaal. Daarnaast zijn de verschillen in regulering veel kleiner, omdat een groot deel van de regulering nationaal bepaald is.
Stel nu dat de Europese dienstenmarkt net zo zou functioneren als die in Canada gegeven het huidige omvang van de economie in Europa. Een grove inschatting laat zien dat de intra-Europese dienstenhandel met een factor 3 tot 5 zou kunnen toenemen. Deze factor moet worden gezien als een bovengrens. Taal- en cultuurverschillen zullen - zelfs als regulering volledig op elkaar wordt afgestemd - de ontwikkeling van de dienstenhandel beperken.

Contactpersonen

Arjan Lejour +31 88 9846115 Neem contact op Lees verder