Het bereik van de externe productiviteitseffecten van hoger onderwijs

Hoger onderwijs kan om meerdere redenen een extern productiviteitseffect genereren. Het is bijvoorbeeld goed denkbaar dat hoogopgeleiden hun kennis en vaardigheden delen met collega’s, waardoor ook zij profiteren van de investeringen in hoger onderwijs. Een andere mogelijkheid is dat de kwaliteit van arbeid en die van technologie complementair zijn aan elkaar. In dit geval leidt een toename van het gemiddelde opleidingsniveau tot meer bedrijfsinvesteringen in hoogwaardige technologie. Dit zorgt voor een productiviteitswinst bij de niet-hoogopgeleiden, omdat ook zij kunnen profiteren van deze technologische ontwikkeling.

Deze studie analyseert waar de externe productiviteitseffecten van hoger onderwijs precies optreden. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gedetailleerde loon- en opleidingsgegevens uit Nederland. Bovendien is er informatie beschikbaar over de werkplaats van werknemers op het niveau van gemeenten, bedrijfstakken en bedrijven. De uitkomsten van de studie tonen aan dat het externe productiviteitseffect van het aandeel hoogopgeleiden twee á drie keer groter is binnen bedrijven dan buiten bedrijven. De effecten die buiten bedrijven optreden zijn bovendien begrensd binnen de eigen bedrijfstak en vinden alleen plaats op afstanden tot tien kilometer van de werkplaats. Deze bevindingen duiden erop dat de externe effecten vooral worden gedreven door het uitwisselen van kennis en vaardigheden tussen collega’s, omdat deze effecten sterk afhankelijk zijn van face-to-face ontmoetingen.