Belastingen

Belastingstelsel in breder perspectief

Het CPB wil een  breder perspectief bieden op de werking van het belastingstelsel. De afgelopen jaren zijn steeds meer knelpunten uit het belastingstelsel naar boven gekomen, van niet-gebruik van regelingen tot grote complexiteit en uitvoeringsproblemen. In de praktijk zorgt de invoering van allerlei specifieke regelingen door het kabinet voor ongewenste effecten die niet standaard uit CPB-doorrekeningen blijken. Het CPB wil deze effecten over het voetlicht brengen.
 
Deze onderzoekslijn bevat een terugkijkende analyse van de totale effectieve belastingdruk en de herverdeling via de overheid. Dit is inclusief belasting op vermogens en indirecte belastingen en toerekening van zorg- en onderwijsuitgaven aan huishoudens. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar de doorwerking en gedragseffecten. Met de globalisering en mogelijke internationale afspraken over de winstbelasting is het de vraag of ook nationaal de winstbelasting hervormd moet worden. 

Koopkracht en inkomensverdeling

De CPB-analyses bieden inzicht in de effecten van beleid op de inkomensverdeling. De analyses richten zich daarbij niet alleen op netto-inkomens. De onderzoeksprojecten nemen ook de verdelingseffecten voor individuele huishoudens in ogenschouw en zijn verdiepingen bij de ramingen.
 
Deze onderzoekslijn kijkt naar een drietal deelonderwerpen. Bij verdeling van vaste lasten (met name wonen en energie) gaat het om de vraag hoe vaste lasten zich voor verschillende inkomensgroepen ontwikkelen. Bij inkomensmobiliteit is bij de verdeling van netto inkomens niet alleen van belang wat het effect van beleid is op de totale verdeling, maar ook of voor individuele huishoudens de volgorde in de inkomensverdeling verandert. In dit onderzoeksproject kijkt het CPB hoe het beleid van de afgelopen jaren voor statische inkomensmobiliteit heeft gezorgd. Het deelonderwerp maatstaf voor inkomensverdeling en/of armoede sluit aan bij de ontwikkeling van een beperkte set standaardindicatoren voor brede welvaart. 

Belastingen en arbeidsmarkt

Het CPB levert schattingen van de effecten van belastingen op werkgelegenheid.  Onderzoeksprojecten zijn gericht op de verbetering, of betere interpretatie en toepassing, van de modeluitkomsten van ons model Micsim. Bij onderkant arbeidsmarkt gaat het om het versterken van de empirische basis van beleid gericht op die onderkant van de arbeidsmarkt in verband met beperkingen van het arbeidsaanbodmodel. Verder wordt geïnvesteerd in het up-to-date houden van de model door het herschatten van de preferenties van huishoudens met recentere data.

Vermogensverdeling

Het CPB geeft inzicht in de totale vermogensverdeling in Nederland en de ontwikkeling daarvan. Er wordt onder meer gekeken naar bedrijfsvermogens, omdat dit een belangrijke categorie is binnen vermogens van huishoudens waarover nog weinig bekend is. Het gaat hierbij om samenstelling van bedrijfsvermogens, met name om de verdeling tussen actief bedrijfsvermogen en passieve beleggingen. Een brede analyse van bedrijven met een aanmerkelijk belanghouder, inclusief bedrijven die de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) niet gebruiken. Een ander aspect is de omvang van de totale vermogensverdeling, inclusief bedrijfsvermogens. Eerder onderzoek heeft laten zien dat erfenissen en schenkingen bij een redelijk beperkte groep terechtkomen en wat de invloed daarvan is op vermogensongelijkheid. Vervolgonderzoek kan zijn wat de invloed is van dit soort intergenerationele vermogensoverdrachten op het woningbezit, de positie in de inkomensverdeling, rendement op vermogen of de opleiding van de kinderen.