Selectie en remgeldeffecten in de gezondheidszorg
In het Nederlandse zorgstelsel kunnen mensen elk jaar vrijwillig hun eigen risico verhogen: mensen kunnen kiezen voor 100, 200, 300, 400 of 500 euro bovenop het verplichte eigen risico en zo een korting op hun zorgpremie krijgen. Wanneer voornamelijk gezonde mensen die weinig zorg nodig hebben, kiezen voor een vrijwillig eigen risico, is er sprake van selectie. Verder verhoogt het vrijwillig eigen risico de prijs van zorg en kan daardoor leiden tot een extra afname van zorggebruik, een remgeldeffect.
Downloads
In dit onderzoek meten we selectie en remgeldeffecten als gevolg van het vrijwillig eigen risico. Daarvoor gebruiken we gegevens over het zorggebruik van verzekerden in de Zorgverzekeringswet gedurende 2008 t/m 2013 en vergelijken mensen die in deze jaren nooit een vrijwillig eigen risico hebben gekozen met mensen die dat wel hebben gedaan. De gemiddelde zorgkosten van mensen zonder vrijwillig eigen risico zijn ongeveer twee keer zo hoog als de gemiddelde zorgkosten van mensen met vrijwillig eigen risico. Met de empirische analyse laten wij zien dat dit verschil in kosten voornamelijk het gevolg is van selectie: verzekerden met een vrijwillig eigen risico zijn gezonder. Daarnaast kan er een verschil in remgeldeffect zijn. We gebruiken een panel regression discontuinity design en benutten dat mensen van 18 jaar en ouder wel een eigen risico hebben, maar mensen net onder de 18 jaar niet. Daardoor kunnen we de remgeldeffecten voor 18-jarigen precies schatten. Voor een 18-jarige zonder vrijwillig eigen risico leidt een verhoging van het verplicht eigen risico met 100 euro tot een afname van zorggebruik van gemiddeld 26 euro. Het zorggebruik van een 18-jarige mét vrijwillig eigen risico verandert niet bij een verhoging van het (verplicht plus vrijwillig) eigen risico. Als we naar de hele bevolking kijken vinden we bij verzekerden met vrijwillig eigen risico dat een verhoging van het eigen risico met 100 euro leidt tot een afname van zorggebruik van gemiddeld 25 euro per persoon.
Dit onderzoek bevestigt eerdere inschattingen van het Centraal Planbureau over de impact van het vrijwillig eigen risico op de risicosolidariteit in het Nederlandse zorgstelsel (zie CPB Notitie ‘Keuzegedrag verzekerden en risicosolidariteit bij vrijwillig eigen risico’). De gemiddelde premiekorting die verzekerden krijgen die kiezen voor een vrijwillig eigen risico is iets hoger dan het gemiddelde remgeldeffect en de betalingen die ze extra uit eigen zak betalen. Het vrijwillig eigen risico leidt dus tot een geringe afname van de risicosolidariteit tussen gezonden en zieken. Daarnaast vinden we dat het afschaffen van het vrijwillig eigen risico leidt tot een lichte toename van totale zorguitgaven.
Auteurs
