CPB Report: export trekt aan in tweede helft 1999

Vooral vanwege een meevallende toename van de uitvoer groeit het BBP dit jaar wat meer dan eerder verwacht. Het CPB verwacht dat de groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) dit jaar vertraagt tot 2,25%. De verwachte economische groei in 2000 is 2%. Oorzaak van deze forse vertraging ten opzichte van de groei in 1998 (toen: 3,8%) is vooral de teruggelopen groei van de export. Toch is de verwachte economische groei iets hoger dan in de raming van drie maanden geleden. Dankzij de sterkere dollarkoers is de concurrentiepositie gunstiger en hoeft de exportgroei niet zo sterk te vertragen als eerder werd verwacht. De consumptie blijft dit jaar krachtig stijgen (3,75%). Volgend jaar zal de consumptiegroei echter dalen tot 2,5%. Daarentegen zal de export vooral vanaf het derde kwartaal van 1999 sterk aantrekken. Dit zal voor heel 1999 een exportgroei van 2,5% betekenen; voor 2000 verwacht het CPB een toename van de uitvoer van 5,25%. Al met al is er sprake van een relatief milde conjuncturele teruggang.
De tragere economische groei leidt dit jaar nog tot 2% groei van de werkgelegenheid, dat wil zeggen 135.000 banen. De werkloosheid daalt verder tot 4,5%.
De inflatie zal dit jaar waarschijnlijk op 2% uitkomen, net als in 1998. Drie maanden geleden raamde het CPB voor 1999 nog 1,25% inflatie. Belangrijkste oorzaken voor de hogere raming zijn de sterkere dollar en de hogere olieprijs. Ook de gerealiseerde inflatie in de eerste maanden van 1999 duidt eropo dat de eerdere raming te laag was. Naar verwachting daalt de inflatie volgend jaar weer naar 1,5%.
Het CPB verwacht een stijging van de contractlonen met gemiddeld 2,5% in 1999 en 2,75% in 2000. De arbeidskosten per werknemer in de marktsector stijgen harder: met 3,5% in 1999 en 3% in 2000. Dat de toename van de arbeidskosten dit jaar belangrijk boven die van de contractlonen ligt is voor een deel het gevolg van stijgende werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid.

Ontwikkelingen in de wereldeconomie

Het herstel van de Nederlandse uitvoer is te danken aan ontwikkelingen in de wereldeconomie. Het herstel van de economie in Azië zal zich consolideren en zich uitbreiden naar andere niet-industriële regio's. De groei in de industriële wereld als geheel zal daarentegen licht afnemen. De verwachte groeipatronen lopen daarbij uiteen. Voor de Amerikaanse economie projecteert het CPB voor dit jaar een min of meer zachte landing. De Japanse economie blijft zwak; naar verwachting krimpt de economie zelfs nog licht in 2000. Alleen in West-Europa zal de economie weer aantrekken na een scherpe daling in het vierde kwartaal van 1998. De geleidelijke verbetering die in 1999 zichtbaar wordt, zal echter nauwelijks leiden tot een verdere daling van de werkloosheid. Voor de Europese Unie als geheel wordt voor dit jaar een economische groei van 1,75% verwacht.
Harmonisatie van de statistieken leidt tot aanpassing van de Nationale Rekeningen van de landen van de Europese Unie. In Duitsland heeft dit geleid tot een aanpassing van het groeicijfer over 1998 van 2,8% tot 2,3%. In de komende maanden komen de geharmoniseerde groeicijfers van alle EU-landen beschikbaar. Dit maakt de gepubliceerde Nationale Rekeningen beter onderling vergelijkbaar.

Verder in CPB Report 1999/2

Deze meest recente ramingen van het CPB voor de ontwikkeling van de wereldeconomie en de Nederlandse economie staan in het vandaag verschenen nummer van CPB Report. In dit Engelstalige kwartaalblad presenteert het CPB voorts afgerond en lopend onderzoek op velerlei terrein. Naast de hierboven genoemde onderwerpen besteedt CPB Report 1999/2 aandacht aan de grondmarkt, de woningnieuwbouwmarkt, de trefzekerheid van de CPB-ramingen, de markt voor geneesmiddelen, de productiviteit in de zakelijke dienstverlening, en de Nederlandse uitvoer.

Geneesmiddelen kunnen goedkoper

Wat kan de overheid doen om de kosten van geneesmiddelen te verminderen? Deze vraag kan beantwoord worden met het onlangs ontwikkelde economische model voor de Nederlandse farmaceutische markt. Dit model maakt onderdeel uit van een CPB-project om een model te ontwikkelen voor de gehele Nederlandse gezondheidszorg.
Het aanmoedigen van kostenbewust geneesmiddelen verstrekken blijkt zeer effectief in het verminderen van de kosten. Het stimuleert apothekers om merkgeneesmiddelen te vervangen door goedkopere alternatieven. Ook incentives in het vergoedingenbeleid kunnen hieraan bijdragen. Bovendien kan een groter kostenbewustzijn van apothekers de farmaceutische industrie aanzetten tot meer concurrentie in hun prijsbeleid.

Productiviteit in de zakelijke dienstverlening

De groei van de arbeidsproductiviteit in de dienstensector is de afgelopen jaren sterk achtergebleven bij de arbeidsproductiviteitsgroei in de industrie. Doordat de groei van de werkgelegenheid vooral in de dienstensector zit, is de totale groei van de arbeidsproductiviteit in de marktsector afgenomen in de eerste helft van de jaren negentig.
In de zakelijke dienstverlening (accountants, advocaten, computerbedrijven, consultancy) is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Dit onderdeel van de dienstensector liet in de periode 1987-1995 een enorme beweging zien. Van de bedrijven die in 1987 actief waren, verdween meer dan 60% in de onderzochte periode. Anderzijds bestond meer dan 75% van de bedrijven die in 1995 actief waren, nog niet in 1987. De werkgelegenheid in de sector is wel enorm gegroeid in de onderzochte periode, vooral door de nieuwe bedrijven op de markt. De arbeidsproductiviteit in de bedrijven die de hele periode actief waren, bleef gelijk. Deze blijvers waren productiever dan zowel de verdwenen als de nieuwe bedrijven. Opmerkelijk is dat de verdwenen bedrijven even productief waren als de nieuwe toetreders.