Iedere werknemer heeft een eigen handleiding

Het is maar een klein voorbeeld van diversiteit. In een werkomgeving waar alles draait om ramingen, modellen, econometrisch/economisch onderzoek is het logisch dat iemand met een VWO- vakkenpakket met onder meer vijf talen en een journalistieke studie, niet met ingewikkelde datasets aan de gang gaat. Net zoals het te begrijpen is, dat iemand die dat wel doet, geen grammatica- of spelfouten uit teksten haalt of synoniemen in teksten aandraagt. Het is een verschil dat nooit gedoe oplevert.  

Diversiteitsdag

Volgende week, dinsdag 1 oktober, is het ‘diversity day’. Een dag waaraan we ook bij het CPB aandacht willen besteden . Met een door het CPB-diversiteitsnetwerk georganiseerd middagprogramma voor alle medewerkers (en die van de andere planbureaus in ons gebouw). We omarmen diversiteit, omdat er plaats is voor verschillende geluiden en bijdragen, los van hoe collega’s zichzelf identificeren of op welke manier hun brein werkt. 

Diversiteit kan ons juist verrijken en krachtiger maken. Niet alleen individueel, maar ook als instituut. Daarom houden we daar bij het vervullen van vacatures ook rekening mee. Wanneer we werken in teams met een variatie aan gender, neurodiversiteit, denkrichtingen en achtergronden, komen we samen tot betere resultaten, heeft Harvard-onderzoek ook uitgewezen. Een mooi uitgangspunt zo’n divers team, maar de praktijk van samenwerken is weerbarstig. 

Lastig wordt het zelfs als we het hebben over onze individuele ‘handleidingen’, onze eigen( )aardigheden. De manier waarop ons brein werkt en de wijze waarop het hoofd van de ander werkt. Dat is een onderbelicht thema, waarop we op de eerste dinsdag van oktober de schijnwerpers gaan richten. Op de werkvloer bij het CPB lijkt het oppervlakkig gezien wel alsof iedereen volgens hetzelfde handboek werkt, met vaste regels over wat ‘normaal gedrag’ is. Maar als je even dieper graaft, merk je dat niet ieders brein hetzelfde werkt. 

Neurodiversiteit

Sommige collega’s hebben een andere werkwijze nodig om hun werk goed te kunnen doen. En het is prettig als anderen die ‘handleiding’ ook kennen, zodat ze er rekening mee kunnen houden. Waar de een floreert bij het vergaderen in een open werkfoyer, gedijt de ander juist beter bij een plek waar het rustig is en er tijdens de vergadering niemand opstaat, in- of uitloopt. Sommige mensen nemen altijd het woord in vergaderingen. Anderen hebben meer tijd nodig om hun zienswijze te geven. Daar is tijd en ruimte voor, maar vaak wordt die ook bij het CPB – onbedoeld en onbewust - niet gegeven. 

Naast een verschil tussen extraverte en introverte mensen is er ook sprake van neurodiversiteit. Mensen met autisme, adhd, dyslexie of andere neurologische stoornissen hebben vaak een andere werkstijl door verschillen in cognitieve verwerking en aanpak. Ze zijn niet gebaat bij stigmatisering of labels plakken. Wel bij kansen en begrip. Veel vacatures vragen tegenwoordig om mensen met goede communicatieve vaardigheden, om flexibiliteit (‘geen 9-tot-5-mentaliteit’), om out-of-the-box-denken. Maar moet je echt in alle functies goed kunnen communiceren, moet je altijd bereid zijn om flexibel te zijn? Mag je gewoon niet duidelijk aangeven dat je van structuur, rust en regelmaat houdt, dat je daarbij het beste gedijt? En als het gaat om out-of-the-box-denken, aan welke box denken we dan? Wie bepaalt wat binnen de lijntjes valt, en wat daarbuiten ligt?  

Lekker functioneren

In de voorbereiding voor ons event op diversiteitsdag sprak ik met onze externe keynotespreker, een 35-plusser die nog maar een paar jaar weet dat hij Asperger heeft. Hij noemt zijn autisme een ‘situationele handicap’. In heel veel situaties kan hij prima leven, leren, vieren, werken, maar soms zijn er aanpassingen nodig. Zijn advies aan werkgevers en werknemers over de omgang met mensen met bijvoorbeeld autisme op de werkvloer is verrassend eenvoudig. “Vraag eens wat vaker:  wat heb jij nodig om lekker te functioneren?“  En laten we eerlijk zijn, heeft iemand jou deze vraag weleens gesteld? En wat is jouw antwoord daarop? 

Petra Messelink is voorzitter van het diversiteitsnetwerk bij het Centraal Planbureau