Verruiming van de vaarweg van de Schelde; een maatschappelijke kosten-batenanalyse
Verruiming van de vaarweg van de Schelde gunstig voor maatschappelijke welvaart
Ook voor Vlaanderen en Nederland is verruiming gunstig als gevolg van de lagere vervoerskosten voor Vlaamse en Nederlandse verladers. Het project laat vanuit een Europees perspectief een batig saldo van 1,0 à 2,3 miljard euro zien. Ook vanuit een binationaal perspectief (Vlaanderen plus Nederland) is vergroting van de getij-ongebonden diepgang tot 13,1 meter maatschappelijk rendabel. Het batig saldo ligt dan tussen 0,6 en 1,6 miljard euro.
Dit concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in de vandaag verschenen studie 'Verruiming van de vaarweg van de Schelde, een maatschappelijke kosten-batenanalyse'. Dit onderzoek over de toegankelijkheid van de Antwerpse haven is verricht op verzoek van de Projectdirectie ontwikkelingschets Schelde-estuarium. Deze organisatie bereidt een pakket van maatregelen voor om de Langetermijnvisie van het Schelde-estuarium (2030) te operationaliseren. Dit pakket maatregelen wordt de Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium genoemd en is gericht op het instandhouden van de fysieke kenmerken van het estuarium en het optimaal samengaan van veiligheid, toegankelijkheid en natuurlijkheid binnen het Schelde-estuarium.
In dat kader heeft ProSes het Centraal Planbureau en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) gevraagd een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) uit te voeren. Daar de genoemde dimensies veiligheid, toegankelijkheid en natuurlijkheid tot op zekere hoogte autonoom zijn, worden de aspecten toegankelijkheid (CPB) en natuurlijkheid (VITO) in aparte MKBA's verricht. De MKBA van de toegankelijkheid bevat ook de andere aspecten (veiligheid, natuurlijkheid en andere externe effecten) voor zover er een causaal verband is met de verruiming van de vaarweg van de Schelde. Beide instituten hebben samengewerkt door inputs voor en commentaar op elkaars onderzoeken te leveren.
De verruiming van de vaarweg van de Schelde verbetert de toegankelijkheid van de Antwerpse haven. De verruiming zorgt ervoor dat grotere containerschepen de haven zonder wachttijd dan wel met een kortere wachttijd kunnen aanlopen, waardoor de vervoerskosten dalen.
Zonder verruiming van de vaarweg van de Schelde zal het marktaandeel van Antwerpen in de containersector op de lange termijn met circa éénderde dalen ten opzichte van het huidige marktaandeel. Deze daling zal bijna geheel door Rotterdam worden opgevangen. Het marktaandeel van Rotterdam zal overigens ook zonder verruiming van de Schelde toenemen, als gevolg van de verwachte schaalvergroting van de containerscheepvaart.
Voor Vlaanderen geeft verruiming van de vaarweg van de Schelde tot '13,1 meter getij-ongebonden' baten tussen 0,6 en 1,2 miljard euro. Voor Nederland liggen de baten tussen 0,4 en 0,7 miljard euro. De netto contante waarde van de investerings- en onderhoudskosten bedraagt 300 à 400 miljoen euro. Het grote aandeel van Vlaanderen en Nederland in de totale Europese baten van 1,4 à 2,6 miljard euro wordt verklaard door het feit dat 44% van het achterlandvervoer van Antwerpen een Vlaamse herkomst of bestemming heeft, terwijl 26% een Nederlandse herkomst of bestemming heeft.
Om de robuustheid van het maatschappelijke rendement van het project te analyseren, heeft het CPB meerdere omgevingsscenario's gehanteerd. Deze scenario's zijn 'Global Competition', 'European Coordination' en 'Divided Europe', met een jaarlijkse economische groei in Europa van respectievelijk 2,8%, 2,4% en 1,4% in de periode tot 2020.
Het CPB heeft in samenwerking met VITO ook naar milieueffecten en andere externe effecten van de verruiming van de vaarweg van de Schelde gekeken. Deze effecten zijn vanuit een Europees perspectief in de meeste scenario's en varianten per saldo zeer gering. Voor het achterlandvervoer is er sprake van een gunstig effect vanwege de kortere afstanden over de weg en het spoor van Antwerpen naar achterlandbestemmingen in vergelijking met andere havens. Dit gunstige effect wordt echter tenietgedaan door de langere vaarafstanden naar Antwerpen. Voor de externe veiligheid (vervoer van ammoniak en brandbare gassen) en de veiligheid tegen overstromingen is er geen relevant verschil met en zonder de verruiming. Eventuele maatregelen om risico's te beperken zien er hetzelfde uit, zowel met als zonder verruiming.
Uit de morfologische studies, die het dynamische gedrag van de Schelde en haar omgeving in kaart brengen, is gebleken dat het effect van de verruiming klein is in vergelijking met ontwikkelingen die door andere oorzaken toch al zullen plaatsvinden. Beheersmaatregelen zijn gewenst, zowel met als zonder de verruiming.
Tegelijk met deze publicatie is het onderzoeksrapport 'Natte natuur in het Schelde-estuarium, een verkenning van de kosten en baten' van VITO verschenen (zie website Vito).
Zie ook het bijbehorende persbericht.
Het project laat een batig saldo van 1 à 2,3 miljard euro zien. Totstandkoming van de verruiming van de vaarweg van de Schelde geeft zowel voor Vlaanderen als Nederland baten, als gevolg van lagere vervoerskosten voor de Vlaamse en Nederlandse verladers. Ook uit een binationaal perspectief (Vlaanderen plus Nederland) is verruiming maatschappelijk rendabel. Het batig saldo ligt tussen 0,6 en 1,6 miljard euro.
Zonder verruiming van de vaarweg van de Schelde zal het marktaandeel van Antwerpen in de containersector op de lange termijn met ca. een derde dalen ten opzichte van het huidige marktaandeel. Deze daling zal bijna geheel opgevangen worden door Rotterdam. Het marktaandeel van Rotterdam zal met of zonder verruiming van de Schelde naar verwachting toenemen, als gevolg van de verwachte schaalvergroting van de containerscheepvaart.
