Technisch achtergronddocument bij Policy Brief 2014-06 'Pensioen in Discussie'

Ook kunnen zij potentieel beter omgaan met grote veranderingen in inflatie of de algemene levensverwachting. Deze mogelijkheden voor risicodeling binnen collectieve pensioencontracten zijn echter verminderd, vanwege vergrijzing en toenemende flexibiliteit van de arbeidsmarkt. De verschillen tussen collectieve regelingen en individuele regelingen met ‘eigen potjes’ nemen daardoor af. Dat schrijven onderzoekers van Netspar en het Centraal Planbureau (CPB) in de gezamenlijke publicatie Pensioen in Discussie. Het rapport is bedoeld als bijdrage aan de onlangs door het kabinet gestarte Nationale Pensioendialoog.

Het Nederlandse pensioenstelsel is goed, maar vanwege veranderingen op de arbeidsmarkt, in de demografie en door toenemende individualisering is een discussie over mogelijke aanpassingen noodzakelijk. De belangrijkste thema’s zijn: hoe worden risico’s verdeeld; bieden individuele potjes of een gezamenlijke pot meer uitzicht op een goed pensioen? Is er binnen het pensioenstelsel meer keuzevrijheid en maatwerk nodig, of niet? Is het pensioenstelsel voldoende transparant, spoort de waarde van de verwachte pensioenen wel voldoende met de betaalde premie? CPB en Netspar maken geen keuze voor het ene of andere stelsel, maar pogen bouwstenen aan te dragen voor een geïnformeerd debat.

Er zijn meerdere manieren om het pensioenstelsel te verbeteren. Het is mogelijk om de huidige collectieve regelingen te versterken door de mogelijkheden voor risicodeling beter te benutten, de aansluiting bij de individuele voorkeuren te verbeteren, de transparantie te vergroten en/of de onbedoelde herverdeling te verminderen door introductie van degressieve opbouw. Het is ook mogelijk om naar een meer individueel gericht stelsel met ‘eigen potjes’ over te gaan, met een verplichting om te sparen voor het pensioen, met gerichte verdeling van risico’s over het leven en flexibiliteit voor afstemming op de individuele voorkeuren en omstandigheden. Het is lastig om alle doelen tegelijk te realiseren, de transitie van de huidige naar een nieuwe situatie is van bijzonder belang .

Over Netspar
Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, begon haar activiteiten in 2005. Het is een netwerk van drie belangrijke groepen: pensioenpraktijk, pensioenwetenschap en pensioenbeleid. Netspar draagt bij aan de continue verbetering van de financieringsmogelijkheden voor de ‘oude dag’ in Nederland en Europa, via het ontwikkelen van het netwerk, formuleren en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en kennisoverdracht. Netspar combineert excellent wetenschappelijk onderzoek met actieve betrokkenheid bij een van de meest belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement is een denktank en kennisnetwerk. Netspar is gewijd aan het bevorderen van een beter begrip van de economische en sociale gevolgen van pensioenen, vergrijzing en ‘de oude dag’ in Nederland en Europa. Met kennisontwikkeling door onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en kennisdeling door publicaties, evenementen en onderwijs draagt Netspar actief bij aan de maatschappelijke dialoog tussen beleidsmakers, academici en de pensioen- en verzekeringspraktijk.

Over CPB
Het Centraal Planbureau (CPB) is een onderzoeksinstituut dat sinds 1945 economische beleidsanalyses maakt. Dat doet het CPB op eigen initiatief, of op verzoek van de regering, het parlement, Kamerleden, vakbonden en werkgeversorganisaties. Het werk van het CPB bevindt zich op het snijvlak van de economische wetenschap en het overheidsbeleid.