Second opinion Voorverkenning kosten en baten Deltaprogramma Zoetwater en aanbevelingen voor vervolganalyse

De belangrijkste conclusies van deze second opinion zijn:

De Voorverkenning is een belangrijke eerste stap naar een economische analyse van de zoetwatervoorziening in Nederland. Dit moet worden voortgezet in de volgende economische analyses rondom de zoetwatervoorziening en door aanvullend onderzoek. Een dergelijke langetermijnanalyse van zoetwatervoorziening voor een heel land is nieuw en ook internationaal gezien uniek.

In de analyse van de Voorverkenning is de economische invalshoek duidelijk aanwezig in termen van een beoordeling van de verschillende maatregelen op basis van hun kosten en baten. In de MKBA Zoetwater kan de economische analyse verder worden uitgewerkt. Ten eerste, door te kijken naar een grotere differentiatie van leveringszekerheid. Ten tweede, door meer rekening te houden met economisch gedrag van private partijen. Het gaat hier zowel om gedrag in reactie op waterschaarste en droogte als om gedrag in reactie op eventuele private bijdragen aan de financiering van zoetwatervoorziening. Daarnaast zou ook nog kunnen worden geprobeerd meer baten te kwantificeren en te monetariseren; dit is overigens vaak niet eenvoudig.

In de Voorverkenning staan maatregelen centraal voor het oplossen van mogelijke watertekorten in 2050 en 2100. Doel van de analyse in de Voorverkenning was niet alleen het selecteren van kansrijke maatregelen. Doel was ook het toetsen of enkele grootschalige en ingrijpende maatregelen, zoals het afsluiten van de Nieuwe Waterweg of het veranderen van de afvoerverdeling, misschien weinig effectief of zeer duur zijn en daarom in het bestuurlijke proces verder kunnen afvallen. Voor vervolganalyses is het verstandig de nadruk te leggen op een analyse van de problemen en oplossingen op de korte en de middellange termijn.

De Voorverkenning is een pragmatisch product: in relatief korte tijd is op basis van diverse andere studies en van de meest recente inzichten over mogelijke zoetwatermaatregelen een landsdekkend overzicht gemaakt van kosten, effecten en baten van een zeer uitgebreide set van zoetwatermaatregelen. Gevolg hiervan is echter ook dat het als zelfstandig rapport niet goed leesbaar en te beoordelen is. Ook heeft het CPB de quickscan rekentool van Deltares niet nader onderzocht. Dit laatste vereist een aparte inspanning die wel nodig is om een goed onderbouwd kwaliteitsoordeel te kunnen geven. De volgende economische analyses rondom de zoetwatervoorziening moeten een goed zelfstandig leesbaar rapport opleveren en transparant en toegankelijk zijn over methoden en resultaten. In deze vervolganalyse zal worden gebruik gemaakt van het uitgebreide Delta-instrumentarium. Het is belangrijk dat de kwaliteit hiervan apart en onafhankelijk wordt getoetst.