Marktordening bij nieuwe ICT-toepassingen
ICT dwingt overheid om sneller te reageren
Het optimale moment voor overheidsingrijpen hangt onder meer af van de maatschappelijke kosten die gemaakt moeten worden om het beleid in de toekomst aan te passen. Zo kunnen bij online identificatie de toekomstige kosten van een nieuwe standaard hoog zijn voor consumenten en bedrijven die willen overstappen. Vroegtijdig ingrijpen door de overheid is dan wenselijk om deze kosten te voorkomen. Bij andere ICT-toepassingen, zoals zelfsturende auto’s of Uber, kan de overheid experimenten faciliteren of zelf op lokaal of regionaal niveau experimenteren om onzekerheid over de technologie te verkleinen.
De optimale vorm van het beleid hangt af van de onzekerheid over de technologie. Zogenaamd technologieneutraal beleid stelt geen technische eisen aan producten en diensten. Dit kan belangrijk zijn bij grote onzekerheid over de technologie, zoals bij block-chain of het internet der dingen. Het opstellen van regels met technologische specificatie-eisen, zoals in de Taxiwet, geeft meer duidelijkheid voor bedrijven en leidt tot efficiëntere controle op de naleving door de overheid. Het nadeel is dat het achterhaald kan raken door technologische ontwikkelingen.
ICT biedt veel economische mogelijkheden voor efficiëntere productie en nieuwe diensten. Daarnaast leidt de opkomst van ICT tot nieuwe risico’s voor het algemeen belang. Het is daarom belangrijk dat de overheid tijdig ingrijpt.
ICT speelt een centrale rol in de economie: de grootste bedrijven zijn ICT-bedrijven en ICT wordt steeds meer toegepast. ICT maakt nieuwe algemene toepassingen mogelijk, zoals platformen, robots en het internet der dingen. De technologische veranderingen die ICT in gang zet, leiden tot efficiëntere productie en nieuwe diensten. Daarnaast leidt de opkomst van ICT tot nieuwe vragen over klassieke publieke belangen. De vraag kan bijvoorbeeld gesteld worden of de maatschappij te afhankelijk wordt van dominante ICT-bedrijven. Ook ontstaan nieuwe publieke belangen, zoals de veiligheid van het digitale domein (cybersecurity) en de betrouwbaarheid van digitale informatie. De technologische ontwikkelingen gaan snel, terwijl de gevolgen voor publieke belangen vaak nog niet uitgekristalliseerd zijn. De kosten van nieuw beleid kunnen veranderen over de tijd. Denk bijvoorbeeld aan de kosten van het achteraf aanpassen van de beveiliging van miljoenen websites. Het is daarom belangrijk dat de overheid niet te lang wacht met beleid als er nieuwe technologieën op de markt komen.
In deze CPB Policy Brief laten we zien dat de optimale vorm en timing van overheidsbeleid afhangen van enerzijds de technologische onzekerheid die met de technologie gepaard gaat en anderzijds de aanpassingskosten die bedrijven moeten maken als de technologie verandert. Als er veel technologische onzekerheid is, dan is technologieneutraal beleid wenselijk. Zulk beleid stelt geen eisen aan producten en diensten, waardoor bedrijven meer mogelijkheden hebben om te experimenteren met nieuwe technologie, zoals block-chain of het internet der dingen. Als de aanpassingskosten hoog zijn voor bedrijven, is wachten met nieuw beleid te kostbaar. Dit is bijvoorbeeld het geval bij online identificatie. Als de aanpassingskosten daarentegen laag zijn voor bedrijven en de onzekerheid groot, helpt het als de overheid experimenten met producten en diensten of beleid faciliteert, of zelf uitvoert om de onzekerheid te verminderen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zelfsturende auto’s en Uber.
Downloads
