Effecten eerste schooljaar arbeidsmarkttoelage Nationaal Programma Onderwijs

De toelage moest het voor scholen met relatief veel kwetsbare leerlingen makkelijker maken hun medewerkers te behouden en nieuw personeel te vinden om de corona-achterstanden van de leerlingen weg te werken. In de publicatie brengt het CPB de effecten van het eerste jaar in kaart. Op scholen met de arbeidsmarkttoelage is het gemiddelde uurloon van leraren in het basis- en voortgezet onderwijs met ongeveer 6,5%-punt meer gestegen dan op scholen zonder de arbeidsmarktoelage.

Deze salarisstijging heeft echter geen significant effect gehad op de mobiliteit van leraren, zo blijkt uit het onderzoek. Ook is er geen duidelijk effect op het aantal gewerkte uren van leraren op scholen met de arbeidsmarkttoelage. Toch is het nog te vroeg om conclusies te trekken over de daadwerkelijke effectiviteit. De maatregel werd namelijk zeer kort voor de inwerkingtreding aangekondigd. Scholen en leraren hadden misschien anders op de maatregel gereageerd als die eerder was aangekondigd. Ook het tijdelijke karakter van de maatregel kan invloed hebben op de effectiviteit. Uit ander onderzoek blijkt ook dat de toelage vaak niet werd genoemd in vacatureteksten of tijdens sollicitatiegesprekken.

Vervolg

Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In 2025, als de benodigde gegevens beschikbaar zijn, brengt het CPB de effecten na afloop van de eerste twee schooljaren in kaart. Dit vervolgonderzoek zal een vollediger beeld geven van de effecten.

Over de toelage

De arbeidsmarkttoelage is onderdeel van het Nationaal Programma Onderwijs. In het schooljaar 2021/2022 werd de regeling in eerste instantie ingevoerd voor twee schooljaren, hiervoor was 375 miljoen euro beschikbaar. Er volgden twee verlengingen: voor het najaar van 2023 (68 miljoen euro) en voor het kalenderjaar 2024 (165 miljoen euro). In het onderwijsakkoord van april 2022 is afgesproken om structureel 165 miljoen euro per jaar beschikbaar te stellen voor de arbeidsmarkttoelage, de precieze invulling hiervan is echter nog onbekend. De toelage is bedoeld om het werk op scholen met het grootste risico op onderwijsachterstanden aantrekkelijker te maken en daarmee de kansengelijkheid van leerlingen te bevorderen. Deze scholen hebben de meeste moeite met het lerarentekort.