Handelsbaten van de EU en de interne markt

De economische integratie van de EU heeft de handelskosten tussen lidstaten flink verlaagd. Het positieve effect van de EU op handel in goederen en diensten is over de tijd toegenomen, doordat het aantal lidstaten en daarmee de afzetmarkt en het handelsvolume zijn toegenomen. Voor Nederland is de toegenomen goederenhandel vooral toe te schrijven aan de interne markt die vrij verkeer van goederen en diensten binnen de EU garandeert. Nederland is, net als andere kleine open handelslanden, sterk afhankelijk van Europese handel en verdient er dus relatief meer aan.

Andere landen

Bijna alle lidstaten zien een positieve impact van de EU op de handel in goederen en diensten. Voor Ierland, België, Luxemburg en een aantal recente toetreders in Midden- en Oost-Europa geldt dit nog meer dan voor Nederland. Uit het onderzoek blijkt ook dat gemiddeld over de lidstaten alle sectoren baat hebben bij de interne markt, maar er zijn wel verschillen. De kledingindustrie profiteert het meest van de handelsvoordelen, gevolgd door de chemiebranche. 

Landen buiten de EU hebben daarentegen weinig handelsbaten van de EU of ondervinden zelfs negatieve effecten. Doordat de handelskosten tussen EU-landen zijn afgenomen, handelen EU-lidstaten over het algemeen meer met elkaar en minder met landen buiten de EU. Dit wordt ook wel handelsverschuiving genoemd. Landen buiten de EU die sterk geïntegreerd zijn met de unie, zoals Noorwegen dat onderdeel is van de interne markt, hebben wel flinke handelsbaten van de EU, maar geen zeggenschap over regels.

Overige baten

Het CPB heeft dit onderzoek verricht op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken, naar aanleiding van de motie Backer c.s. in de Eerste Kamer. Het rapport focust op de economische effecten van de EU die voortvloeien uit de verlaging van de handelskosten binnen de EU. Handel is een zeer belangrijk onderdeel van de EU voor Nederland. Het effect is conservatief geschat, omdat bijvoorbeeld de doorwerking naar sectoren en effecten op innovatie niet zijn meegenomen. De impact van de EU is breder dan handel alleen. Andere aspecten, zoals de gevolgen voor migratie en buitenlandse investeringen zijn ook belangrijk, maar minder eenduidig te kwantificeren. Daarnaast heeft de EU niet alleen economische effecten, maar ook impact op welvaart in brede zin. Dit laatste valt buiten de scope van het onderzoek.