Keuzes in Kaart 2022-2025

Deelname aan ‘Keuzes in Kaart’ is vrijwillig. VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, SGP, DENK en 50PLUS hebben van het aanbod gebruik gemaakt om hun verkiezingsprogramma door te laten rekenen. De doorrekening concretiseert de plannen van politieke partijen en legt iedereen langs dezelfde meetlat, zodat budgettaire en economische gevolgen van de beleidskeuzes goed vergeleken kunnen worden. 

Keuzes en afruilen

Voor deze editie van Keuzes in Kaart, de tiende sinds de start van deze traditie in 1986, zijn in totaal bijna 2000 maatregelen doorgerekend. Vaak is er sprake van afruilen; hogere uitgaven kunnen bijvoorbeeld economische groei op korte termijn stimuleren, maar financiële lasten naar toekomstige generaties verschuiven. Dat zijn politieke afwegingen. De doorrekening brengt die afwegingen in kaart, maar onthoudt zich van een oordeel over de gemaakte keuzes. 

Geen stemwijzer

Het CPB berekent budgettaire en economische effecten van maatregelen. Dat is uiteraard maar één aspect van de beleidskeuzes die bij verkiezingen voorliggen. De doorrekening is dan ook geen stemwijzer. Een aantal partijen heeft het verkiezingsprogramma ook op andere aspecten door laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving. Zie de website van het PBL voor meer informatie.

Bekijk de videoregistratie van de persconferentie in perscentrum NieuwsPoort waar CPB en PBL de doorrekeningen op 1 maart 2021 gepresenteerd hebben. De doorrekening van de verkiezingsprogramma’s is beschikbaar in de vorm van te downloaden PDF-bestanden met uitleg en verwijzingen. Daarnaast is er een interactieve datavisualisatie, die inzicht geeft in de onderlinge verschillen tussen partijen. Bekijk ook de presentatie die gebruikt is tijdens de persconferentie. Alle relevante CPB-publicaties voor deze doorrekening zijn ook te vinden op de verkiezingen-tijdlijn.

Noot voor de redactie: 
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met deze CPB-specialisten: 

Vragen en antwoorden

Heeft doorrekenen wel nut, nu er door COVID-19 onzekerheid is over de economische vooruitzichten?
Ook bij de onzekerheid die de coronacrisis met zich meebrengt, heeft de doorrekening toegevoegde waarde. De waarde van de doorrekening is immers niet zozeer gelegen in een voorspelling van de uitkomsten van een enkele partij, maar juist in de onderlinge vergelijking. Bovendien kijken we naar de hele kabinetsperiode (2022-2025) en de lange termijn, en daar is de onzekerheid als gevolg van corona kleiner dan op de korte termijn.

Zijn de resultaten wel zo zeker als ze nu worden gepresenteerd?
Bij dit soort doorrekeningen is er altijd onzekerheid. De doorrekening moet vooral worden gezien als hulpmiddel dat inzicht geeft in verschillen tussen wat partijen willen, en hoe dat doorwerkt in de economie. Daarbij geldt dat de onzekerheid over beleidseffecten kleiner is dan de onzekerheid over de economische ontwikkeling in de toekomst.

Waarom zijn er maar tien verkiezingsprogramma’s doorgerekend? 
Deelname is op vrijwillige basis. De doorrekening is een intensief proces in een kort tijdsbestek dat veel capaciteit van het CPB vraagt. Om de kwaliteit te kunnen waarborgen, is het niet mogelijk om de programma’s van alle partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen – ditmaal zijn dat er 37. Daarom zijn uitsluitend de dertien partijen die bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen zetels hebben behaald uitgenodigd voor deelname.

Hoeveel partijen deden er vorige keer mee? 
In 2017 deden er 11 partijen mee. Dit jaar doet 50PLUS voor het eerst mee, de overige partijen deden ook bij de vorige editie mee. Toen namen ook VNL en de Vrijzinnige Partij deel.