7 mei 2018

Optimale waterveiligheid bij onderling afhankelijke dijken: toepassing op het IJsselmeergebied

Bescherming tegen een stijgende zeespiegel en grotere rivierafvoeren is een belangrijk onderwerp wereldwijd én zeker ook in Nederland. Dit paper presenteert een nieuw model om de optimale mate van waterveiligheid te bepalen. Met dit model is het mogelijk om rekening te houden met situaties waarin meerdere dijken of dammen gezamenlijk het achterland beschermen tegen zeespiegelstijging en piekafvoeren van rivieren.

De huidige modellen om de optimale mate van waterveiligheid te bepalen konden tot nu toe alleen situaties berekenen waarbij er geen afhankelijkheden zijn tussen dijken en/of dammen. De afhankelijkheden tussen dijken en dammen in het IJsselmeergebied hebben een grote impact op de hoogte van de economisch optimale waterveiligheidsnormen.

Nederland is internationaal koploper bij het ontwikkelen van modellen om de optimale mate van waterveiligheid te bepalen . Eerdere modellen en toepassingen zijn van Van Dantzig (1954), Eijgenraam (2006), Brekelmans et al. (2012), Kind (2014), Eijgenraam et al. (2014), Eijgenraam et al. (2016) en Zwaneveld et al. (2018). Het model dat in dit paper wordt gepresenteerd, breidt dit vakgebied uit.

We stellen een op graventheorie gebaseerd model voor. Dit betreft een kosten-batenanalyse om daarmee de optimale dijkhoogten te bepalen voor situaties waarin meerdere dijken en dammen in onderlinge afhankelijkheid gezamenlijk de mate van waterveiligheid bepalen. Dit model is ontwikkeld voor en toegepast op belangrijke beleidsbeslissingen in Nederland en wel het gebied rond het IJsselmeer en het Markermeer. Twee dammen (de Afsluitdijk en de Houtribdijk) beschermen samen met de dijken rond beide meren een groot deel van Nederland. Het model en de toepassing ervan tonen aan dat het meenemen van de afhankelijkheden tussen dijken en dammen kwantitatief van groot belang is bij het bepalen van de optimale mate van waterveiligheid.

De resultaten van ons model zijn gebruikt voor belangrijke beslissingen om Nederland te beschermen tegen overstromingen. De besluiten betroffen de wijze waarop de waterstanden in het IJsselmeer en het Markermeer moesten worden beheerst en wat de economisch optimale waterveiligheidsnormen zijn van de dijken en dammen rond deze meren. Op basis van ons model heeft de Nederlandse regering besloten om het waterpeil van het IJsselmeer met pompen te beheersen en niet te verhogen met 1,5 meter. Hierdoor kan het huidige landschap behouden blijven. Ook heeft dit miljarden euro’s in de komende decennia bespaard.