Veroudering van bedrijventerreinen; een structuur voor herstructurering.

De kosten en baten van herstructurering van bedrijventerreinen slaan vooral neer op lokaal niveau. Overheidsbemoeienis van gemeenten en regionale overheden ligt daarom meer voor de hand dan een prominente rol vanuit het Rijk. Betrokkenheid van het Rijk is wel gewenst, onder meer vanuit het oogpunt van coördinatie en kennisontwikkeling.

In dit licht heeft het Centraal Planbureau (CPB) mogelijkheden verkend voor een monitor van de veroudering van bedrijventerreinen en doet enige aanzetten hoe veroudering van bedrijventerreinen in de toekomst kan worden tegengegaan.

Dit concludeert het CPB in de vandaag verschenen speciale publicatie Veroudering van bedrijventerreinen: een structuur voor herstructurering. Het onderzoek is onderdeel van de Bedrijfslocatiemonitor en is uitgevoerd in opdracht van de Ministeries van Economische Zaken en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu.

Veroudering van bedrijventerreinen werkt inefficiënt ruimtegebruik in de hand, heeft nadelige milieu-effecten en heeft een negatieve invloed op de leefomgeving. De overheid probeert verouderde bedrijventerreinen nieuw leven in te blazen door ze te 'herstructureren' via investeringen in zowel infrastructuur, herverkaveling en bodemsanering, als in de uitstraling van terreinen. Herstructurering gaat vaak met hoge kosten gepaard.

Het bestaan van externe effecten, zoals effecten op milieu, landschap en ruimte, kan overheidsingrijpen legitimeren. Om uitspraken te kunnen doen over de gewenste financiering van herstructurering zijn twee criteria van belang: wie zijn verantwoordelijk en wie profiteren van de herstructurering? Deze studie bevat een vragenlijst die inzicht geeft in de rollen en verantwoordelijkheden van private partijen en overheden en bij wie baten en kosten van herstructureringen neerslaan. In de praktijk zijn de gevolgen voor de welvaart het grootst voor de regio zelf. Een belangrijke rol voor gemeenten, regionale overheden en het bedrijfsleven ligt bij herstructurering dan ook meer voor de hand dan een prominente rol van het Rijk. Betrokkenheid van het Rijk is wel gewenst. Het Rijk kan bijvoorbeeld voorzien in coördinatie op nationaal niveau van herstructureringen in verband met verschillen tussen regio's. Ook schaalvoordelen bij kennisontwikkeling hoe herstructureringen aan te pakken is een voordeel van een nationale aanpak. Niet iedere regio hoeft het wiel opnieuw uit te vinden.

Monitoring van veroudering van bedrijventerreinen blijkt gecompliceerd, omdat veel indicatoren om veroudering in kaart te brengen moeilijk meetbaar zijn (zoals uitstraling), en de interpretatie van die indicatoren hangt ook weer af van de omgeving. Zo stelt de nabijheid van een woonwijk bepaalde eisen aan een bedrijventerrein. De beleving van veroudering hangt bovendien ook af van de aldaar gevestigde bedrijfstak: een ICT-bedrijf stelt andere eisen aan een bedrijventerrein dan een autosloperij. De studie doet een voorstel voor een prototype 'verouderingsmonitor', die complicaties en te maken keuzes zichtbaar maakt. De hiermee opgedane ervaringen kunnen op termijn leiden tot een verbeterde monitor.

Tenslotte doet de studie enige suggesties hoe verouderingsproblematiek in de toekomst gedeeltelijk te voorkomen valt:

• wijzigen van de rol van de gemeentelijke overheid op de grondmarkt;
• privatiseren van het terreinbeheer;
• de marktwaarde van de uitstraling van een bedrijventerrein zakelijk exploiteren en de uitgiftepolitiek hierop afstemmen;
• flexibiliteit in de grond- en vastgoedexploitatie inbouwen door de uitgifte van concessies.

Geen van deze voorstellen levert kant-en-klare oplossingen. Wel geven deze suggesties stof voor discussie over de grondmarkt voor bedrijven.

Contactpersonen

Annemiek Verrips +31 88 9846111 Neem contact op Lees verder