Het model Micsim

Het CPB gebruikt model Micsim voor de langetermijnanalyse van wijzigingen in het belasting- en sociale zekerheidsstelsel. Met MICSIM kunnen de langetermijneffecten van maatregelen in het stelsel van belastingen, uitkeringen, toeslagen en subsidies op de overheidsfinanciën, de inkomensongelijkheid, de werkgelegenheid en de productiviteit integraal worden gesimuleerd.

Waarom gebruiken we Micsim?      

We gebruiken Micsim om in te schatten hoe belastingen, sociale premies en toeslagen de arbeidsparticipatie beïnvloeden. Deze fiscale instrumenten bepalen, naast de hoogte van het brutoloon, mede de financiële prikkels om (betaald) werk uit te voeren. Met het model kunnen we de gevolgen van beleidsveranderingen bepalen, bijvoorbeeld of en in hoeverre hierdoor meer of minder mensen willen gaan werken, en of de mensen die al werken meer of minder uren willen maken. Daarnaast kunnen we door middel van het model ook beter begrijpen welke groepen op de arbeidsmarkt sterker reageren op een beleidsverandering. 
Het model biedt daarnaast ook inzichten in de totale budgettaire gevolgen voor de overheid en de effecten op de inkomensverdeling. Als mensen hun werktijd aanpassen, dan werkt dat ook door in de belastingbetalingen en daarmee het overheidssaldo. De inzet van fiscale instrumenten pakt veelal verschillend uit voor verschillende inkomensgroepen (zoals werkenden versus niet-werkenden, lage inkomens versus hoge inkomens). Dit komt door de vormgeving van de instrumenten. Daarmee beïnvloeden deze instrumenten de inkomensverdeling.

Hoe werkt Micsim?

Micsim berekent de procentuele verandering in het arbeidsaanbod in uren. Daartoe stelt Micsim eerst een uitgangssituatie vast met betrekking tot hoeveel uren/dagen ieder individu binnen een grote, representatieve steekproef wil werken. Daarna hoogt het model de steekproef proportioneel op zodat het arbeidsaanbod overeenkomt met het waargenomen macrototaal uit de meest recente CPB-raming. Dit noemen we het basispad met het referentiebeleid. Vervolgens voeren we de beleidssimulaties uit en analyseren we de gedragseffecten ten opzichte van het basispad. Het verschil in de geprojecteerde uitkomsten schrijven we toe aan de beleidsverandering. 

Wat voor model is Micsim?

Micsim is een empirisch gefundeerd microsimulatiemodel. Het model wordt geschat op een uitgebreide microdataset. Het model ontleent het nut van werken aan de hoeveelheid geld die daarmee wordt verdiend na aftrek van inkomstenbelasting en premies, en na toevoeging van alle toeslagen waarop men recht heeft. Ook de kosten van het gebruik van kinderopvang en het verkrijgen van kinderopvangtoeslag spelen een rol in de afweging. Het nut van vrije tijd ontleent het model aan het aantal resterende uren dat niet gewerkt wordt. 
Het model is opgebouwd rond de veronderstelling dat gezinnen hun vrije tijd (inclusief alle tijd dat ze niet-betaald werk uitvoeren) afwegen tegen hun besteedbaar inkomen. Hun voorkeur voor werk dan wel vrije tijd wordt geschat op basis van een grote steekproef die belangrijke individuele en gezinskarakteristieken bevat. Doordat we in de schatting rekening houden met karakteristieken als leeftijd, geslacht, (aantal) kinderen, opvang en educatie, kunnen we de actieve bevolking opdelen in 15 kleinere groepen die meer op elkaar lijken. Ook binnen die groepen houden we rekening met andere bepalende eigenschappen. 

Wat doen we niet met Micsim?  

• Micsim is alleen bedoeld voor het berekenen van het effect van financiële prikkels op de arbeidsparticipatie. Het model kan geen beleid doorrekenen dat gericht is op langdurig werkzoekenden, op de verdeling van zorgtaken tussen partners of het beïnvloeden van maatschappelijke normen.
• Micsim berekent alleen structurele effecten van fiscale maatregelen. Het model doet geen inschattingen over de zoektijd of aanpastijd van personen. 
• Micsim geeft veranderingen weer op basis van een statische beroepsbevolking. Personen reageren volgens het model alleen via het aantal uren dat ze willen werken, niet door zich om te scholen, door te verhuizen, samen te gaan wonen of gezinsuitbreiding en dergelijke.
• Micsim berekent alleen de verandering in uren arbeidsaanbod van werknemers en niet van zelfstandigen. Van zelfstandigen is geen informatie beschikbaar over het aantal gewerkte uren. 
• Micsim is niet bedoeld voor maatregelen aan de vraagkant van de arbeidsmarkt. Dat speelt met name bij maatregelen specifiek gericht op de onderkant van de arbeidsmarkt zoals loonkostensubsidies of verhoging van minimumloon. 
• Micsim wordt niet gebruikt om effecten omtrent pensioen en uittredingsbeslissingen door te rekenen. Bij dit soort beslissingen spelen opgebouwde rechten en individuele keuzemogelijkheden een rol. Die zitten niet in Micsim.