Brave new data – Databeleid in een imperfecte wereld
Bouwstenen voor nieuw databeleid
Door twee knelpunten werkt de data-economie niet optimaal. Allereerst beïnvloedt de keuze van een organisatie of individu om data te delen de gebruikerservaring of privacy van anderen. Onze digitale levens zijn met elkaar vervlochten, denk bijvoorbeeld aan foto’s op sociale media waar meerdere mensen op staan of DNA-data die informatie kunnen bevatten over familieleden. Ten tweede hebben bedrijven en andere dataverwerkers vaak meer onderhandelingsmacht dan consumenten en andere dataleveranciers. Een algemene marktbrede aanpak, zoals de huidige Algemene Verordening Gegevensbescherming, is niet altijd toereikend om deze knelpunten op te lossen. De data-economie kan beter werken wanneer toekomstig beleid zich richt op de knelpunten van externe effecten bij datagebruik en scheve onderhandelingsmacht.
Collectieve data-overeenkomsten
Een beleidsoptie is om mensen de mogelijkheid te geven om collectief te onderhandelen en te beslissen over verwerking van hun data. In zo’n collectieve data overeenkomst (CDO) kunnen bijvoorbeeld leden van een sportclub gezamenlijk afspraken maken over gebruik van foto’s en video’s, of de algemene voorwaarden met een grote dataverwerker aanpassen. Wanneer ‘de markt’ onvoldoende zorgt voor datadelen, dan kan de overheid (financiële) prikkels geven om datadelen te stimuleren.
Overheidsingrijpen
In andere situaties, vooral wanneer de knelpunten groot zijn, kan direct ingrijpen door de overheid nodig zijn. De oprichting van publieke databanken is een manier om de baten van data voor een groter deel van de samenleving beschikbaar te maken. Om negatieve effecten te verkleinen kunnen verboden en verplichtingen voor de hand liggen. Voorbeelden zijn een verbod op verzameling of gebruik van een bepaald type data en verplichtingen om binnen een bedrijf scheidingen aan te brengen tussen verschillende datagedreven diensten.
Om te weten welk beleid past, is kennis nodig over de data-economie. Regulering van data is complex. Beter databeleid vraagt daarom ook om meer kennis over digitalisering bij de overheid.
Data are playing an increasingly important role in our economy. Companies use data to improve and innovate their products and services. Medical data, for instance, are used to train algorithms in detecting tumours, and user data for social media platforms are analysed to develop targeted advertising. Data are also used by consumers to help them make better-informed purchasing decisions, for example through reviews or ratings.
Downloads
Samenvattende infographic Wetenschappers houden zich meer en meer bezig met de beantwoording van die vraag. In dit achtergronddocument geven we een overzicht van de economische literatuur over dit onderwerp. We analyseren de datawaardeketen en bekijken hoe data economische kosten verandert. Er zijn verschillende marktfalen, zoals externe effecten en ongelijke onderhandelingsmacht, die de werking van de data-economie belemmeren. Om die marktfalen aan te pakken zijn meerdere beleidsrichtingen denkbaar. Door naast de traditionele focus op individuele keuzevrijheid, ook collectieve instrumenten in de data-economie te introduceren wordt de kans op optimaal gebruik van data vergroot.
Downloads
Auteurs
Auteurs
