7 oktober 2021

Beschermen van gelijke toegang tot scholen

Centrale coördinatie en betere informatie kunnen gelijke toegang tot school bevorderen

Persbericht
Niet alle leerlingen kunnen op de school van hun eerste keuze terecht. Als te veel leerlingen zich bij een school aanmelden, wordt er met loting of andere plaatsingsregels gewerkt. Die regels verschillen per school en zijn niet voor alle ouders even duidelijk. Centrale coördinatie en betere informatievoorziening richting ouders kunnen ervoor zorgen dat alle kinderen even grote kansen hebben om op de school van hun voorkeur terecht te komen. Dat schrijft het Centraal Planbureau (CPB) in de publicatie ‘Beschermen van gelijke toegang tot scholen’ die op 7 oktober is verschenen.
Kinderen gaan naar school

Op dit moment ontbreekt een nationaal toelatingsbeleid voor het primaire en voortgezet onderwijs, omdat de wettelijke bevoegdheid voor plaatsing van leerlingen bij de schoolbesturen ligt. Elke school kan eigen regels hanteren. Dit kan ertoe leiden dat niet alle ouders de plaatsingsregels van de scholen kennen en doorzien en daardoor minder kans hebben om hun kind op hun favoriete school te plaatsen. Het is efficiënter als schoolbesturen de toelating samen coördineren. Daarvoor zijn duidelijke afspraken en plaatsingsmethoden nodig.

Richtlijnen

Als scholen bereid zijn de toelating gezamenlijk te coördineren, kunnen gemeenten een ondersteunende rol spelen bij het ontwerp en uitvoering van het toelatingsbeleid. Daarnaast kan de overheid met richtlijnen komen voor betere informatievoorziening aan de ouders, de timing van het inschrijfmoment en het gebruik van bepaalde voorrangsregels.

Plaatsingsmethoden 

Het CPB onderzocht drie bruikbare mechanismen die gehanteerd kunnen worden bij het eerlijk verdelen van schaarse plekken op scholen in een regio. Elke methode heeft voor- en nadelen. Welke methode het meest passend is, hangt af van de criteria die scholen, gemeenten, ouders en leerlingen belangrijk vinden. Een praktische handleiding voor de keuze en uitwerking van plaatsingsmethoden kan gemeenten en schoolbesturen helpen, zodat zij deze niet zelf hoeven op te stellen. 

7 oktober 2021
De academische literatuur kent verschillende mechanismen om plekken op scholen over leerlingen te verdelen, wanneer er meer animo is voor bepaalde scholen dan plaatsen. Dit achtergronddocument beschrijft de kenmerken van allocatiemechanismen die genoemd worden in de CPB-publicatie ‘Beschermen van gelijke toegang tot scholen’ en de criteria die gebruikt kunnen worden om het meest passende mechanisme te selecteren. De drie mechanismen die toepasbaar zijn in het Nederlandse onderwijs worden hierin besproken. Er bestaat geen universeel optimaal mechanisme, maar aan de hand van zorgvuldig gekozen criteria voor de verdeling van plekken, kan er één geselecteerd worden.

De drie toepasbare mechanismen zijn het Serial Dictatorship-mechanisme, het Boston-mechanisme en het Deferred Acceptance-mechanisme. Het Serial Dictatorship-mechanisme is eenvoudig en intuïtief, maar kan geen rekening houden met voorrangsregels voor bijvoorbeeld broertjes of zusjes of leerlingen uit een bepaald postcodegebied. Het Boston-mechanisme kan voorrangsregels wel meenemen, maar lokt strategisch gedrag uit, waarbij kinderen van minder goed geïnformeerde ouders vaker slechter af zijn. Het Deferred Acceptance-mechanisme is strategiebestendig, maar is complex om uit te leggen.