Arbeid

Ramingen en scenario’s voor de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid

Een kerntaak blijft het maken van ramingen voor de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid. Daarnaast een analyse van verschillende scenario’s voor immigratie voor het arbeidsaanbod en de sociale zekerheid door middel van een recent ontwikkeld age-period-cohortmodel voor de arbeidsparticipatie van mannen en vrouwen in verschillende leeftijdsklassen.

Onderzoek naar de sociale zekerheid 

Naast demografische ontwikkelingen met effect op het uitkeringsgebruik, hebben er de afgelopen decennia verschillende beleidswijzigingen plaatsgehad in de verschillende uitkeringsregelingen. De vraag is wat deze (beleids)wijzigingen betekend hebben voor de samenstelling van de uitkeringspopulatie. Daarnaast is in het onderzoek tot nu toe relatief weinig aandacht  geweest voor de batenkant, de verzekeringswinst. 

Het nader onderzoek naar de gebruikers (en niet-gebruikers) van de sociale zekerheid betreft een beschrijvende analyse van het uitkeringsgebruik in Nederland over de tijd. In het vervolgonderzoek naar het stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid wordt de effectiviteit van dit stelsel opnieuw onder de loep genomen. In het huidige onderzoek naar de baten van sociale zekerheid en optimaal beleid wil het CPB ook kijken naar de baten van sociale zekerheid bij risico’s als ontslag, ziekte en arbeidsongeschiktheid. 

Analyse van beleid gericht op de onderkant van de  arbeidsmarkt

Een groot deel van het beleid richt zich op de onderkant van de arbeidsmarkt, de analyse daarvan is echter versnipperd en incompleet. Wat zijn nu eigenlijk de doelen van dit beleid, welke instrumenten horen daarbij en met welke vormgeving?

Er zijn goede nieuwe mogelijkheden om empirische kennis te vergaren over belangrijke beleidsonderdelen zoals loonkostensubsidies en het wm(j)l op basis van wijzigingen in het recente verleden en mogelijke beleidswijzigingen in de toekomst. Daarnaast is het belangrijk om met name bij het beleid aan de onderkant de kennis uit te breiden naar de ‘brede baten’ van werk, om een meer compleet beeld te krijgen van de maatschappelijke kosten en baten van beleid. Door het beschikbaar komen van integrale datasets over deze uitkomsten kan het CPB hier empirisch onderzoek naar doen.

Veranderingen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt

Veranderingen in technologie spelen een belangrijke rol op de arbeidsmarkt, wat zijn de gevolgen en de beleidsimplicaties? 

Vooralsnog lijkt technologische ontwikkeling per saldo niet te leiden tot minder werk, maar wel tot een belangrijke verschuiving van banen en taken, waarbij er sprake is van winnaars en verliezers. Mogelijk heeft technologische ontwikkeling ook een verschillend effect op de vraag naar banen en taken waar relatief veel mannen of vrouwen op werken. 

Risico’s, ongelijkheid en de rol van beleid vanuit een levensloopperspectief

Welke arbeidsmarktrisico’s lopen personen tijdens het arbeidzame leven, hoe groot en persistent zijn die risico’s en hoe zijn die risico’s gecorreleerd over de levensloop? 

In dit project onderzoekt het CPB wat de grote arbeidsmarkt gerelateerde schokken zijn, hoe groot en persistent die zijn en in welke mate ze geconcentreerd zijn bij een bepaalde groep personen over de levensloop. Daarnaast is relevant in hoeverre personen en huishoudens verzekerd zijn of voldoende buffers hebben tegen deze schokken. Naast het inkomen op jaarbasis is het inkomen op levensloopbasis een belangrijke determinant van de consumptiemogelijkheden van personen. In dit onderzoek bouwen we voort op het project ‘levensloop’, waarbij de ontwikkeling van het inkomen en de inkomenssamenstelling van individuen gedurende de levensloop geconstrueerd wordt op basis van paneldata. Het doel van dit project is om te kijken naar de inkomensongelijkheid over de levensloop en de mate waarin herverdeling en verzekering leidt tot minder inkomensongelijkheid over de levensloop. De analyses worden uitgebreid met de (verdeling van) de kosten en baten van onderwijs en zorg. Een volgende stap in het project is mogelijk de ontwikkeling van een keuzemodel met gedragsreacties.