9 april 2021

CPB-analyse voorstellen Nationaal Groeifonds: eerste beoordelingsronde 2021

CPB analyseert voorstellen eerste ronde Nationaal Groeifonds

Persbericht

Het CPB heeft een analyse gemaakt van de veertien voorstellen die zijn ingediend voor de eerste ronde van het Nationaal Groeifonds (NGF). De analyses vormen input voor het advies aan het kabinet van de NGF-beoordelingsadviescommissie. Het CPB heeft een onafhankelijke rol in het beoordelingsproces en levert advies. Het planbureau beslist niet mee over de prioritering van de investeringsvoorstellen door de commissie.

Lees het hele persbericht

Naast de individuele analyses van de veertien voorstellen, presenteert het CPB ook een aantal algemene aandachtspunten. Zo ontbreekt in veel voorstellen een goede probleemanalyse. Ook is niet altijd helder hoe een voorstel aansluit bij bestaande initiatieven. In sommige voorstellen zijn de kosten van private partijen en doorlopende kosten (bijvoorbeeld voor beheer en onderhoud) onderbelicht. Veel ingediende projecten bestaan uit verschillende deelprojecten waartussen de synergie niet altijd helder is.

Uitdagingen

Het CPB adviseert om scherper te kiezen in de maatschappelijke uitdagingen waar het Nationaal Groeifonds zich op kan richten. Het risico van een brede open call voor het indienen van voorstellen kan zijn dat de maatschappelijk grootste opgaves onvoldoende aan bod komen. Keuzes vooraf maakt prioritering van voorstellen achteraf makkelijker. Het is daarbij aan de politiek om te bepalen welke maatschappelijke uitdagingen binnen een Nationaal Groeifonds focus verdienen.

Ook benadrukt het CPB dat het belangrijk is om bij de uiteindelijke prioritering van projecten breder te kijken dan alleen het effect op het verdienvermogen (bbp). De drie domeinen binnen het NGF – innovatie, kennis en infrastructuur – zijn dermate verschillend dat een integrale afweging op bbp moeilijk te maken is. Projecten verschillen ook in de mate waarin baten onzeker zijn. Baten bij kennis-en innovatievoorstellen zijn inherent onzeker en vaak nauwelijks aan een individueel project toe te kennen. Voor infrastructuurmaatregelen geldt dat die doorgaans een regionaal karakter hebben en daarmee een gering effect op het bbp.

Afwegingskader

Het CPB hanteert voor de analyse een economisch afwegingskader met een breed welvaartsperspectief. Het heeft gekeken naar legitimiteit, effectiviteit en efficiëntie van de voorstellen. Legitimiteit gaat over de vraag of er wel een rol voor de overheid is of dat de markt ook zonder overheidshulp het voorstel kan oppakken. Effectiviteit gaat over de opbrengsten van het voorstel. In hoeverre pakt het voorstel het probleem aan? Daarbij zijn naast het effect op het langetermijnverdienvermogen (uitgedrukt in bruto binnenlands product) ook bredere maatschappelijke baten van belang. Efficiëntie kijkt naar de verhouding tussen alle kosten en baten. Het CPB geeft een analyse van de voorstellen op grond van deze criteria. Voor een totaal oordeel door de commissie zijn ook andere criteria van belang.

De analyse van het CPB is opgenomen als bijlage bij het advies van de beoordelingsadviescommissie en daarnaast gepubliceerd op de website van het CPB.