24 juni 2021

Het effect van het krijgen van kinderen op het inkomen van vaders en moeders in Nederland: omvang en determinanten

Traditionele rolverdeling lijkt meer bepalend bij inkomensdaling moeders dan aanbod kinderopvang

Persbericht

Nederlandse vrouwen leveren flink in op hun inkomen als ze kinderen krijgen, terwijl dat niet geldt voor mannen. Het Centraal Planbureau onderzocht twee mogelijke oorzaken: beschikbaarheid van kinderopvangplaatsen en sociale normen over de rolverdeling tussen mannen en vrouwen bij arbeid en zorg. Sociale normen lijken daarbij een grotere rol te spelen dan het aanbod van kinderopvang.

Een gezin in Nederland varend in een sloep

Lees het hele persbericht

Uit eerder CPB onderzoek bleek dat het inkomen van moeders zeven jaar na de geboorte van hun eerste kind gemiddeld 46% lager ligt dan dat van vergelijkbare vrouwen die (nog) geen kinderen hebben. Dat komt vooral doordat vrouwen minder uren gaan werken als ze kinderen krijgen. Vergeleken met landen als Denemarken en Zweden is de inkomensdaling in Nederland relatief groot, maar in Oostenrijk en Duitsland is de inkomensdaling nog groter.

Effect aanbod kinderopvang beperkt

Het CPB heeft onderzoek gedaan naar mogelijke oorzaken van deze forse inkomensdaling van Nederlandse moeders. Ten eerste is er gekeken naar het effect van de uitbreiding van het aantal kinderopvangplaatsen in gemeenten. Als gevolg van de verhoging van de kinderopvangtoeslag in 2006-2009 nam het aanbod van kinderopvangplaatsen in diverse gemeenten flink toe. Uit het CPB-onderzoek blijkt dat in gemeenten waar het aanbod van kinderopvang flink toenam, de inkomensdaling minder sterk was dan in gemeenten waarin het aanbod niet of nauwelijks was toegenomen. Het effect van het hogere aanbod van kinderopvang op de inkomensdaling is echter beperkt (-6,5%) en laat dus een groot deel onverklaard.

Traditionele rolopvattingen lijken belangrijk

Daarnaast is er gekeken naar de rol van opvattingen over de rolverdeling tussen moeders en vaders bij arbeid en zorg. Deze lijken een belangrijke rol te spelen bij de inkomensdaling van moeders. De CPB-onderzoekers vergeleken verschillende groepen moeders met elkaar. Daaruit blijkt dat de inkomensdaling voor moeders in vrouw-vrouw-koppels bijna een derde kleiner is dan bij vrouw-man-koppels. Verder is in gemeenten waar het bezoek aan religieuze bijeenkomsten hoger ligt de inkomensdaling van moeders ook groter.

Ook is er gekeken naar verschillen naar migratieachtergrond. Moeders met een migratieachtergrond in Suriname of de Nederlandse Antillen blijven na het krijgen van kinderen meer uren werken dan moeders zonder migratieachtergrond. Zij hebben daardoor een kleinere inkomensdaling dan moeders zonder migratieachtergrond. Moeders met een migratieachtergrond in Marokko of Turkije stoppen juist vaker helemaal met werken, waardoor hun inkomensdaling juist groter is dan moeders zonder migratieachtergrond. Deze verschillen zijn overigens niet het gevolg van verschillen in opleidingsniveau, de verschillen treden ook op onder hoogopgeleide moeders.

Economische zelfstandigheid

Minder werken na de geboorte van een kind betekent ook minder economische zelfstandigheid en kan ook effect hebben op de verdere carrière en pensioenopbouw. Het is goed dat moeders en vaders zich bewust zijn van deze gevolgen.

Het CPB heeft het onderzoek uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Toon minder

Having children can result in large earnings penalties for mothers. Using extensive administrative data from the Netherlands, we assess the magnitude and drivers of the effects of first childbirth on parents' earnings trajectories in the Netherlands. We show that mothers' earnings are 46% lower compared to their pre-birth earnings trajectory, whereas fathers' earnings are unaffected by child birth. We examine the role of two potential determinants of the unequal distribution of parents' labour market costs by gender: childcare policies and gender norms. We find that while child care availability is correlated with lower child penalty, the immediate short-term causal effect of increasing child care availability on the earnings penalty of becoming a mother is small. By taking advantage of variation in gender norms in different population groups, we show that gender norms are strongly correlated with child penalty for mothers.