Meer lokaal maatwerk bij gemeentelijke belastingen op woningen en ingezetenen

Afhankelijk van de wijze waarop de verlaging van de landelijke inkomstenbelasting is vormgegeven, bevordert de verschuiving bovendien de structurele werkgelegenheid. Dit zijn enkele conclusies van onderzoekers Remco van Eijkel en Wouter Vermeulen  in de vandaag verschenen CPB Policy Brief 'Verruiming van het lokale belastinggebied'.

De  onderzoekers analyseren de effecten van twee mogelijke manieren om het lokale  belastinggebied te verruimen: (her)invoering van  een gebruikersdeel OZB en een ingezetenenheffing. De eerste is een belastinggrondslag die gekoppeld is aan de baten van locatie-specifieke voorzieningen. Wie profiteert van de nabijheid van een winkelcentrum of een park betaalt een hogere OZB, omdat dit locatievoordeel tot uiting komt in de prijs van de woning. Dit bevordert een doelmatige afweging van baten en lasten door de lokale inwoners. Ook prikkelt het de gemeente voorzieningen aan te bieden die tegemoet komen aan de wensen van de lokale bevolking. Gemeentelijke investeringen vloeien dan namelijk terug in de gemeentekas in de vorm van een hogere belastingopbrengst.

Daarentegen geldt dat voor voorzieningen waarvan iedere inwoner van de gemeente in gelijke mate  profiteert, financiering door middel van een ingezetenenheffing de doelmatigheid bevordert. Elke gebruiker draagt dan immers evenredig bij aan de totstandkoming van lokale goederen en diensten. Bij grote verschillen in WOZ-waarde binnen een gemeente die niet voortvloeien uit de nabijheid van voorzieningen, ligt deze grondslag ook meer voor de hand.

Het gebruikelijke probleem bij hervormingen in de belastingsfeer – ongewenste inkomenseffecten – is bij zowel een verruiming via de OZB op woninggebruik als een ingezetenenheffing goed te ondervangen. Bovendien heeft geen van beide heffingen een verstorende werking op de werkgelegenheid. De wijze waarop hogere lokale lasten worden gecompenseerd, bepaalt of fiscale decentralisatie op termijn extra werkgelegenheid oplevert.

Lees ook het bijbehorende CPB Achtergronddocument met aanvullende informatie.