Gunstige vooruitzichten voor Nederlandse economie
Toch blijven de inflatie en de contractloonstijging ook komend jaar beperkt. De overheid heeft haar huishoudboekje weer redelijk op orde; zowel in 2006 als 2007 wijkt het begrotingssaldo maar weinig af van nul.
Dit zijn de hoofdpunten van de vandaag verschenen raming van het CPB voor de economische ontwikkeling in Nederland in 2006 en 2007. De raming is gepubliceerd in de CPB Nieuwsbrief 2006/4. In de nieuwsbrief staat verder een column van de nieuwe CPB-onderdirecteur George Gelauff over omgaan met onzekerheid, een interview met het IMF over de Nederlandse begroting, een artikel over ontslagbescherming en een artikel over de onzekerheid bij grote infrastructurele werken. De nieuwsbrief is ook (gratis) beschikbaar als PDF-bestand op de website van het CPB (www.cpb.nl).
Internationale economische groei vlakt af
De Amerikaanse economische groei is in het derde kwartaal duidelijk afgezwakt door de scherpe daling van de investeringen in woningen. Gezien de recente verdere afname in bouwvergunningen zullen deze investeringen in de komende kwartalen verder verminderen. Daar staat tegenover dat van de forse olieprijsdaling na augustus enig positief effect uitgaat op het beschikbaar inkomen en daarmee op de consumptie. Desalniettemin zal volgend jaar voor het eerst sinds 2003 de feitelijke economische groei lager zijn dan de potentiële groei.
In het eurogebied zal de economische groei in 2006 verreweg de hoogste zijn sinds 2000. Positief voor volgend jaar is dat het consumentenvertrouwen sterk is verbeterd en dat het vertrouwen van producenten in zes jaar niet zo hoog is geweest. Desondanks zal ook in het eurogebied de groei in 2007 naar verwachting iets teruglopen. Dit komt voornamelijk door krap begrotingsbeleid in Duitsland.
Nederlandse economie groeit robuust en stabiel
Net als in 2006 bedraagt de economische groei in 2007 naar verwachting 3%. De binnenslands geproduceerde uitvoer valt komend jaar iets terug door de wat minder uitbundige internationale economische ontwikkeling. Daar staat tegenover dat de bedrijfsinvesteringen volgend jaar juist nog wat harder aantrekken dan dit jaar, terwijl de particuliere consumptie in beide jaren ongeveer even hard groeit.
Consumptie in de lift
Na een aantal magere jaren hebben gezinnen weer meer geld te besteden door herstel van werkgelegenheid en koopkracht. Bovendien is het gezinsvermogen door stijgende huizenprijzen en beurskoersen flink toegenomen. Verwacht wordt dat de particuliere consumptie in zowel 2006 als 2007 met 2,25% stijgt, de hoogste groei sinds 2000. In 2006 nemen de consumptieve bestedingen meer toe dan het beschikbaar gezinsinkomen, waardoor de zogenoemde individuele spaarquote daalt tot -3,25%, een historisch dieptepunt. Sinds 2003 geven gezinnen meer uit dan ze aan inkomen beschikbaar hebben en financieren ze een deel van hun consumptie uit hun vermogen.
Groei wederuitvoer blijft onstuimig
De uitvoer blijft in zowel 2006 als 2007 de grootste bijdrage leveren aan de economische groei. De wederuitvoer blijft in beide jaren met dubbele cijfers toenemen. De 'made in Holland' uitvoer zal dit en volgend jaar met respectievelijk 4% en 3,5% toenemen, beduidend meer dan in 2005. Dit jaar profiteren exporteurs vooral van de aantrekkende wereldhandel. Verwacht wordt dat de voor Nederland belangrijke economieën, zoals die van de Verenigde Staten en Duitsland, in 2007 wat minder hard groeien. Dit heeft een drukkend effect op de binnenslands geproduceerde uitvoer. Door een gunstige ontwikkeling van de prijsconcurrentiepositie blijft de terugval echter beperkt.
Investeringen trekken aan
De bedrijfsinvesteringen laten in 2006 en 2007 een stevige groei zien. Ondernemers zijn gemiddeld genomen zeer optimistisch over de economie en de bezettingsgraad loopt op. Wel drukken de sterk gestegen invoerprijzen, waaronder die van energie, dit jaar naar verwachting de bedrijfswinsten. Hierdoor loopt de arbeidsinkomensquote in 2006 voor het eerst sinds 2001 op. In 2007 zullen de bedrijfswinsten zich waarschijnlijk herstellen, doordat met vertraging de eerder gestegen invoerkosten in de afzetprijzen worden doorberekend.
Oplopende spanning op arbeidsmarkt
De daling van de werkloosheid, die begin 2005 inzette, haperde wat in het afgelopen derde kwartaal. Andere indicatoren van de arbeidsmarkt bleven zich positief ontwikkelen. Zo steeg het voor seizoeninvloeden gecorrigeerde aantal vacatures eind september naar een recordhoogte van 219 000. Ook blijft het aantal faillissementen gestaag dalen. Nog belangrijker is dat ook het aantal werkzame personen vanaf vorig jaar zomer weer oploopt. Doordat de kans op het vinden van een baan aanzienlijk is toegenomen, bieden zich steeds meer mensen aan op de arbeidsmarkt. De licht stagnerende daling van de werkloosheid lijkt vooral daardoor te worden verklaard. Verwacht wordt dat de werkloosheid in 2006 zal afnemen tot gemiddeld 415 000 personen, oftewel 5,5% van de beroepsbevolking. Voor volgend jaar wordt een verdere daling van de werkloosheid geraamd tot 4,75% van de beroepsbevolking, ruim onder het geschatte niveau waarbij de arbeidsmarkt in evenwicht is.
Inflatie en loonstijging blijven gematigd
De inflatie bedraagt volgens de huidige inzichten 1% in 2006, het laagste niveau in de afgelopen 16 jaar. De inflatie wordt gestuwd door de hoger energie- en invoerprijzen. Daar staat tegenover dat diverse overheidsmaatregelen, zoals de afschaffing van het gebruikersdeel van de onroerend-zaakbelasting (OZB), een drukkend effect hebben van ruim 0,5%-punt. Ook in 2007 blijft de inflatie met 1,25% waarschijnlijk laag. Dan wordt de inflatie gedrukt door de afschaffing van de MEP-heffing en zal naar verwachting het opwaartse effect van de invoer- en energieprijzen geringer zijn.
De oplopende krapte op de arbeidsmarkt komt naar verwachting slechts in beperkte mate tot uiting in de contractloonstijging in 2007. Dit komt mede doordat voor ongeveer eenderde van de werknemers al een cao voor geheel 2007 is afgesloten, terwijl de conjuncturele situatie ten tijde van de onderhandelingen minder gunstig was.
Overheidsbegroting ongeveer in evenwicht
Het EMU-tekort is de afgelopen jaren gestaag afgenomen. Dit is vooral het gevolg van substantiële ombuigingen en lastenverzwaringen in 2004 en 2005. Door de gunstige economische situatie en de hogere gasbaten is in 2006 sprake van een kleine verdere verbetering, zodat zelfs een positief saldo resulteert van 0,1% van het BBP. Dat is iets gunstiger dan ten tijde van Prinsjesdag werd voorzien, voornamelijk door meevallende belastingopbrengsten. In 2007 slaat het teken weer om en resulteert naar verwachting een tekort van 0,2% van het BBP. Dat is juist iets ongunstiger dan in de vorige raming (Macro Economische Verkenning 2007) werd voorzien, voornamelijk doordat de neerwaarts bijgestelde olieprijs leidt tot lagere gasbaten.
Onzekerheden
Er zijn zowel opwaartse als neerwaartse risico's bij deze projectie. De afzwakking van de Amerikaanse economie is een feit, maar het tempo en de duur ervan zijn onzeker. In Europa en Japan zou de positieve stemming onder ondernemers tot een sterkere stijging van de binnenlandse vraag kunnen leiden.
Het Amerikaanse tekort op de lopende rekening is opgelopen tot 7% van het bruto binnenlands product (BBP) en deze omvang is op langere termijn onhoudbaar. Een depreciatie van de dollar zal waarschijnlijk deel uitmaken van het aanpassingsproces. In welke mate en wanneer dit gebeurt is echter uiterst onzeker. De projectie is gebaseerd op een koers van 1,25 dollar per euro in 2007, maar eind november kwam de dollar onder druk te staan. Een forse dollarval heeft op korte termijn een drukkend effect op de economische groei in het eurogebied, waaronder in Nederland.