De snelstudeerbonus

Wat mij betreft worden de twee kampen gevormd door een verschil in opvatting over in hoeverre de hoogte van je studieschuld een keuze is. Volgens het ene kamp is de hoogte van je schuld een logisch gevolg van je eigen beslissingen. Het andere kamp meent juist dat de keuzes van studenten in feite beperkt zijn. Laten we hier eens dieper over nadenken aan de hand van een simpel voorbeeld: een jaar langer studeren.

Prioriteiten of pech

Ons onderzoek laat zien dat hoe langer je studeert, hoe hoger je studieschuld. Dit is voor velen een open deur, maar is dit wel echt zo vanzelfsprekend als het lijkt? 

Voor een deel gaat het over de reden waarom je een jaar langer studeert. De een heeft studievertraging opgelopen door te veel feestjes, de ander door persoonlijke omstandigheden. Weer een ander gaat een bestuursjaar doen of neemt een tussenjaar om te reizen. Dit zijn vaak keuzes. Maar soms heb je geen keuze.

Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk hoe je dat extra jaar betaalt. De een leent meer en bouwt zo een hogere studieschuld op, de ander werkt meer uren om rond te komen. Weer een ander krijgt extra geld van de ouders of gaat juist zuiniger leven. Opnieuw heb je er deels zelf invloed op, maar feit blijft: geluk is niet voor iedereen gelijk verdeeld.

Beloon studietempo

Mijn gehele studietijd heb ik mijn ouders horen zeggen: “Jullie leven zo luxe. Vroeger zaten wij nóóit op terrasjes; laat staan dat we een tussenjaar namen om te reizen”. Ook hoorde ik vaak: “Weet je nog dat oud-studiegenoot Piet negen jaar over zijn rechtenstudie deed? Hij lag de hele dag op de bank, en niemand maakte zich daar druk om in die tijd.”

Tijden veranderen, maar wat de situatie ook mag zijn: voor niets gaat de zon op. Mijn ouders beseften dat maar al te goed. Zo kregen mijn broers en ik elk jaar een financiële beloning als we netjes onze studiepunten haalden. Een snelstudeerbonus dus. En eerlijk is eerlijk, het werkte. Overigens werkte het niet alleen bij ons, want uit de CPB-publicatie Kansrijk Onderwijsbeleid blijkt ook dat een dergelijke beloning leidt tot sneller studeren.

Nu de langstudeerboete van de baan is, lijkt me dit een mooi moment om na te denken over de tegenhanger: geef elke student die binnen de voorgeschreven studieduur afstudeert 1000 euro. Mogelijk met een toegestane jaar uitloop voor al dan niet gemaakte keuzes. Een beloning voor succes in plaats van een straf voor vertraging. Wat houdt ons tegen?