Langdurige effecten van de coronacrisis voor de arbeidsmarkt

Door de coronacrisis wordt de Nederlandse economie op de korte termijn flink geraakt. Deze schade zal op de langere termijn slechts gedeeltelijk herstellen, zelfs in het geval dat het virus binnenkort helemaal onder controle is. De productiviteitsgroei zal langdurig lager zijn onder meer door verminderde innovatie en investeringen. Ook zal de werkloosheid, na een sterke stijging, pas na ongeveer vijf jaar, weer zijn teruggekeerd naar een structureel niveau. Mensen die werkloos raken gaan, als ze opnieuw een baan vinden, vaak langdurig in inkomen achteruit. Dit geldt vooral als ze langere tijd geen werk hebben gehad en daardoor vaardigheden en kennis verliezen. Dit staat in de publicaties ‘Blijvende economische schade van de coronacrisis’ en ‘Langdurige effecten van de coronacrisis voor de arbeidsmarkt’ die het Centraal Planbureau (CPB) zojuist heeft gepubliceerd.

Lees ook de Coronapublicatie 'Blijvende economische schade van de coronacrisis'. Deze coronapublicaties beschrijven de mogelijke langdurige effecten van de coronacrisis op het groeipad van de Nederlandse economie en de Nederlandse arbeidsmarkt. Deze publicaties zijn relevant voor beleidsmakers en politici die geïnteresseerd zijn in de effecten van de coronacrisis op de langere termijn en dienen als achtergrondinformatie bij de middellangetermijnverkenning van het Centraal Planbureau die in september 2020 gepubliceerd wordt.

De verwachting voor de groei van de Nederlandse economie op de middellange termijn zal als gevolg van de coronacrisis naar beneden moeten worden bijgesteld. Op de korte en middellange termijn hebben zowel de afname van het arbeidsaanbod, investeringen en productiviteit een negatief effect op de verwachte bbp-groei. Het arbeidsaanbod daalt doordat werkloos geworden mensen het zoeken naar een baan opgeven, Nederland door de hogere werkloosheid minder aantrekkelijk wordt voor buitenlandse werknemers en studenten later afstuderen of juist afzien van een vervolgopleiding. Op de lange termijn (langer dan 10 jaar) zullen het arbeidsaanbod en de investeringen naar verwachting herstellen. Een blijvend lagere productiviteit zorgt echter voor een lager bbp-niveau dan verwacht op basis van pre-crisis trends, onder meer door een lange periode van verminderde innovatieve activiteiten.

Op de korte termijn ontstaat er door de crisis een mismatch op de arbeidsmarkt, doordat de vraag naar werknemers in sommige sectoren wegvalt, terwijl die vraag in andere sectoren toeneemt. Hierdoor sluiten de vaardigheden van werkzoekenden minder goed aan bij openstaande vacatures. De mismatch kan versterkt worden als de crisis leidt tot een versnelling in de groei van automatisering, robotisering en digitalisering, ingegeven door ervaringen tijdens deze pandemie. Op de middellange termijn zal deze mismatch op de arbeidsmarkt verdwijnen. Medewerkers zullen zich aanpassen aan de nieuwe situatie. Het verlies van vaardigheden en kennis van werknemers door langdurige werkloosheid, en eventuele langdurige gezondheidsproblemen na een besmetting, hebben mogelijk nog wel gevolgen voor de arbeidsmarkt na de middellange termijn. Op de lange termijn heeft de crisis naar verwachting geen gevolgen voor de arbeidsmarkt omdat mensen weer werk vinden, het loonverlies inhalen of met pensioen gaan.

Vraag en antwoord

Hoe verhoudt deze publicatie zich tot de meest recente CPB- raming waarin staat dat de economie eind volgend jaar op hetzelfde niveau kan zijn als voor de crisis als er geen tweede lockdown komt?

Uit de raming volgt dat de economie eind volgend jaar weer op hetzelfde niveau kan zijn als voor de crisis. Dat betekent wel dat er twee jaar economische groei is misgelopen. In deze publicatie wordt de situatie op de middellange termijn vergeleken met de verwachte groei van de economie zonder crisis.