Financiering van de zorg op de lange termijn: beschrijving analyses

Lees ook de CPB Policy Brief 'Financiering van de zorg op de lange termijn'.

In de meest recente vergrijzingsstudie is vastgesteld dat de overheidsfinanciën houdbaar zijn indien de zorguitgaven even hard stijgen als het bbp (Smid et al.,2014). Daarbij is ook de uitgavenstijging als gevolg van de vergrijzing gedekt. De zorguitgaven zijn in de afgelopen decennia echter harder gestegen. In de Policy Brief gaan we daarom uit van een scenario waarbij de zorguitgaven (in lijn met de ontwikkeling in het verleden) tot en met 2040 met jaarlijks 1 procent extra groeien bovenop de inkomensontwikkeling en vergrijzing. We beperken ons tot de curatieve en langdurige zorg. De gemeentelijke zorg laten we buiten beschouwing. We introduceren vervolgens een aantal alternatieve financieringsopties om de extra groei te financieren en onderzoeken die op hun effecten op herverdeling en waarde voor verschillende groepen.

De financieringsopties die we bekijken zijn de volgende:

• Voortzetting van de huidige, grotendeels inkomensafhankelijke, financieringssystematiek.
• Een extra verhoging van het eigen risico in de curatieve zorg .
• Een variant zonder verhoging van het eigen risico.
• Leeftijdsafhankelijke financiering.

Het uitgangspunt is in de meeste gevallen de situatie in 2040. Om hier uitspraken over te kunnen doen gaan we uit van bepaalde aannames en benaderingen, bijvoorbeeld betreffende de toekomstige verdeling van zorguitgaven, maar ook de vormgeving van de (huidige) financiering. Deze aannames en benaderingen worden in dit document verder toegelicht.

In hoofdstuk 2 bespreken we het gehanteerde scenario voor de ontwikkeling van de zorguitgaven tot 2040. In hoofdstuk 3 beschrijven we het model dat we gebruiken om de effecten van de financieringsopties op herverdeling en de waarde van verzekeren in kaart te brengen. Het gaat daarbij om de effecten voor verschillende leeftijds- en inkomensgroepen in 2040. In hoofdstuk 4 komen de data die worden gebruik voor de empirische invulling van het model aan de orde. Hoofdstuk 5 beschrijft de analyses en uitkomsten voor de curatieve zorg en hoofdstuk 6 de (beperktere) analyses voor de langdurige zorg. In hoofdstuk 7 hanteren we een ander perspectief op herverdeling. Daarbij kijken we niet naar de cross-sectionele verdeling van baten en lasten tussen groepen in een bepaald jaar, maar juist naar de verdeling van baten en lasten tussen generaties over de rest van het leven (intergenerationele herverdeling). In hoofdstuk 8, tot slot, beschrijven we de effecten van de financiering van extra zorguitgaven op het arbeidsaanbod.