Netwerkanalyse van een Nederlandse voorwaardelijke bronbelasting op renten en royalty’s

Nederland wil in 2021 een voorwaardelijke bronbelasting invoeren op uitgaande rente- en royaltystromen naar laagbelastende landen. Op verzoek van het ministerie van Financiën analyseert het CPB in deze notitie de impact van deze voorgenomen maatregel. Voor 108 landen, inclusief 14 laagbelastende bestemmingslanden waarop de bronbelasting betrekking heeft, brengt het CPB de belastingdruk van rente- en royaltystromen in kaart. Met dit instrumentarium wordt het omsluizen van deze stromen over het internationale belastingnetwerk nagebootst op de belastinggegevens voor 2018.

In de uitgangsituatie zonder de maatregel is de belastingdruk van een omgeleide stroom in een vijfde tot een kwart van de gevallen lager dan van de directe stroom tussen het bron- en bestemmingsland. Bij dividenden geldt dat in twee derde van de gevallen. Als gevolg daarvan is de potentiële vermindering van de af te dragen bronbelastingen voor multinationals door het omsluizen van rente- en royaltystromen wereldwijd veel kleiner dan van dividenden. Dit omsluizen wordt treaty shopping genoemd, omdat de bedrijven gebruik maken van voordelen in bilaterale belastingverdragen.

Nederland is een belangrijk doorsluisland zonder de voorwaardelijke bronbelasting: Nederland is standaard te vinden in de top 5 van de doorsluislanden. Andere vormen van belastingontwijking dan treaty shopping blijven in deze notitie buiten beschouwing.

De belasting op deze stromen wordt vooral bepaald door de vennootschapsbelasting en de verrekening van de ingehouden bronbelasting in het bestemmingsland. Hierdoor wordt de belastingdruk door omsluizen vooral verminderd voor landenparen waarin het bestemmingsland een lager tarief aan vennootschapsbelasting hanteert dan het tarief van bronbelasting in het bronland. Voor andere landenparen is de belastingdruk een gegeven dat niet verandert door de bronbelastingen.

Vervolgens vergelijken we de uitkomsten van de uitgangssituatie met die nadat Nederland de voorwaardelijke bronbelasting heeft ingevoerd. Dan blijkt dat er geen rente- en royaltystromen meer via Nederland naar de laagbelastende landen gaan die bij ministeriële regeling zijn aangewezen. Ook komen er minder omgesluisde stromen Nederland binnen. Nederland wordt in beperkte mate minder belangrijk als doorsluisland. Het komt in de rangorde van doorsluislanden vaak buiten de top 5 terecht, maar blijft meestal wel in de top 10. De mogelijkheden voor treaty shopping via Nederland blijven dus bestaan. Wereldwijd neemt belastingontwijking door treaty shopping echter niet af; andere landen nemen de doorsluisfunctie van Nederland over.