Zijn de maatregelen structureel dan zal op termijn altijd een trendmatige daling van de schuldquote zichtbaar worden. De schuldaangroei is immers elk jaar lager, terwijl het noemereffect uitgewerkt raakt. Het verloop van de schuldquote ten opzichte van het basispad volgt dan de vorm van een omgekeerde U met een naar beneden weglopende rechterpoot. In dit achtergronddocument onderzoeken we waar het omslagpunt ligt, waarop de nieuwe schuldquote voor het eerst onder die van het basispad uitkomt, oftewel waar het verschil tussen beiden de horizontale as snijdt. Dit omslagpunt hangt van veel factoren af.

De centrale variabele in onze analyse is de omvang van de begrotingsmultiplier. Deze wordt gedefinieerd als de directe verandering in de bbp-volumegroei bij een fiscale inspanning om het overheidstekort met ex ante 1% van het bbp terug te dringen. Een grotere multiplier leidt in eerste instantie tot meer groeiterugval, een groter noemereffect en een omslagpunt dat verder naar de toekomst verschuift.

Over de omvang van deze multiplier lopen de schattingen in de literatuur sterk uiteen (paragraaf 2). Wel duidelijk is dat deze zal verschillen naar gelang de uitgangssituatie van de economie (recessie of oververhitting) en per type van beleidsmaatregelen (uitgavenbeperking of belastingverhoging). Ook monetaire beleidsreacties of de mate van openheid van de economie (weglekeffecten naar het buitenland) kunnen een rol spelen. De multiplier zal daardoor variëren per land en in de tijd.

In dit achtergronddocument onderzoeken we hoe groot de multiplier mag zijn opdat binnen een termijn van een aantal jaar (1, 3, of 5) het omslagpunt is bereikt. Om deze kritische waardes te berekenen, gebruiken we een daartoe ontwikkeld, klein economisch model TREMU (TREshold MUltiplier, paragraaf 3). Dit model is in hoofdlijnen gebaseerd op een recente studie van de ECB1, maar door ons verder uitgewerkt. We passen de berekeningen toe op meest recent beschikbare data voor Nederland (paragraaf 4) en testen de gevoeligheid van de gevonden kritische multiplierwaarde voor een aantal andere modelparameters, zoals de conjunctuurgevoeligheid van de overheidsuitgaven, langere hersteltijd van de begrotingsschok, prijsreacties in de conjunctuur en het mogelijk optreden van hysterese (paragraaf 5). In geval van hysterese wordt een deel van het negatieve effect van de tekortreducerende maatregelen op de economische groei niet meer goed gemaakt en zijn er dus bijkomende economische effecten. Ten slotte bekijken we kort in hoeverre de resultaten voor andere euro landen van die van Nederland zullen verschillen (paragraaf 6).

We kunnen concluderen dat onder normale economische omstandigheden, waarbij de economie zich in de buurt van een evenwichtig groeipad ontwikkelt, tekortreducerende maatregelen in Nederland relatief snel een verbetering van de schuldquote zullen laten zien. Ons land kan zich een hoge begrotingsmultiplier permitteren, voordat de schuldquote gaat oplopen. Zo mag in het referentiescenario de multiplier maximaal 1,5 zijn om na een jaar geen oploop van de schuldquote te zien en ruim 2,5 om binnen 3 jaar een verbetering te zien.2 De gevonden kritische waarden liggen daarmee boven het niveau, welke in de economische literatuur voor de multiplier veelal wordt gevonden. Dat hebben we vooral te danken aan het feit dat onze huidige staatsschuld in verhouding tot het bbp internationaal gezien relatief laag is. Daardoor blijven de noemereffecten beperkt. Bij alternatieve parameterveronderstellingen kunnen deze kritische waarden nog wel lager uitpakken tot maximaal een waarde van 1,0. In andere eurolanden, met name die met een aanzienlijk hogere schuldquote, ligt de kritische multiplierwaarde aanzienlijk lager. In die landen zullen op korte termijn de noemereffecten kunnen domineren, waardoor herstel van de schuldquote pas later zichtbaar wordt.

Lees ook het Centraal Economisch Plan 2017.

Accurate labour supply forecasting is important for the quality of unemployment forecasts. Many research institutes typically first forecast labour supply and employment and subsequently derive their unemployment forecast from these two underlying projections. In addition, our survey of 14 research institutes shows that their labour supply forecasting methods share several other characteristics:

• Core of the short-to-medium-term labour supply forecasting model usually consists of a multiplication of population projections and projected participation rates.
• Groups are important; usually the forecasting models are disaggregated into age and gender, and sometimes also according to nationality, education, or region;
• Nearly all institutes incorporate the influence of business cycle fluctuations and policy measures on labour supply, and manually adjust the results from their models, on the basis of expert opinion.

Analysing differences between labour supply projection methods of the various research institutes shows trade-offs between structure and flexibility and between details and modelling ease.

Our empirical analysis of labour market flows in relation to business cycle movements shows that groups matter: the flows between unemployment and non-participation are relatively more cyclical for women, and young and low-educated individuals. Moreover, using data on labour market flows to construct alternative forecasts in addition to central forecasts may be a promising avenue to pursue. The flows to and from non-participation are about 15 times higher than the resulting average absolute change in participation. Therefore, analysing labour market flow data sheds light on the hidden developments behind stock changes, and helps us to obtain a better understanding of labour market developments.

Practical lessons for CPB’s labour supply forecast are, for example:

• Using data on labour market flows, for instance, in flow models or BVARs to produce an alternative forecast of labour supply or its components, in addition to central forecasts, is an interesting option to explore;

Groups are important: when modelling labour supply, in addition to age and gender, also other distinctions could be made, such as, country of origin and educational attainment.