Bouwstenen voor een moderne btw

Lees het bijbehorende persbericht.

Zo’n 40% van de totale consumptieve bestedingen van huishoudens en overheden wordt belast met het standaard- (van 21%) of verlaagde tarief (6%) onder aftrek van de btw over de inkopen. De overige 60% van de bestedingen is ‘vrijgesteld’. Vrijgestelde sectoren, zoals zorg, onderwijs en financiële dienstverlening, hoeven weliswaar geen btw te berekenen over hun verkopen, maar mogen de betaalde btw over hun inkopen niet aftrekken. Hierdoor wordt het inkoop- en uitbestedingsbeleid van deze sectoren verstoord. Zij nemen activiteiten in eigen beheer die zij anders zouden hebben uitbesteed. Dit ontmoedigt economische specialisatie en is dus inefficiënt. Daarbij kunnen vrijgestelde organisaties en overheden de concurrentiepositie van private ondernemingen benadelen die wel btw over hun verkopen moeten berekenen.

Het verlaagde tarief is niet doelmatig. Het is bedoeld als instrument om de belastingdruk van lagere inkomensgroepen te verminderen. De belastingderving is hierdoor groot, maar de bereikte herverdeling is klein. In absolute bedragen hebben hogere inkomensgroepen veel meer voordeel van het verlaagde tarief dan lagere inkomensgroepen, omdat zij meer goederen en diensten consumeren die belast zijn met het verlaagde tarief. Bijvoorbeeld uit eten gaan, musea- en concertbezoek. In plaats van het verlaagde btw-tarief zijn de inkomstenbelasting en sociale uitkeringen betere instrumenten om mensen met lagere inkomens te helpen. Uit berekeningen voor België en het Verenigd Koninkrijk blijkt dat gelijktrekken van de btw-tarieven een aanzienlijke welvaartswinst oplevert. Dat zou voor Nederland ook het geval zijn.

Het huidige btw-regime gaat voorbij aan de inzichten die zijn opgedaan in landen met een moderne btw. Daarbij wordt een bredere heffingsgrondslag doorgaans gecombineerd met een uniform tarief. Het staat Nederland vrij het verlaagde tarief te verhogen, maar de vrijstellingen zijn op Europees niveau geharmoniseerd. Deze kunnen daarom alleen met unanieme instemming van de lidstaten worden gewijzigd. Aangezien dat de aard van de verstoringen natuurlijk niet verandert, zou het daarom ook voordelen hebben om het Europese btw-regime te moderniseren.