Nieuw pensioencontract onvermijdelijk
Eerste CPB Policy Brief gepubliceerd: Herziening pensioencontract noodzakelijk
Dat stellen Casper van Ewijk en Coen Teulings in de eerste CPB Policy Brief die vandaag is verschenen.
De financiële situatie van pensioenfondsen is de afgelopen tien jaar bijna voortdurend verslechterd. Na de financiële crisis van 2008-2009 is de nominale dekkingsgraad in sommige gevallen onder de 100% uitgekomen. Dat is problematisch, want daarmee kan alleen het nominale pensioen met zekerheid worden uitbetaald. Dit houdt geen rekening met aanpassingen aan de inflatie. Bij een jaarlijkse inflatie van 2% heeft een jongere na 40 jaar minder dan de helft van de pensioenopbouw over. Voor een reëel pensioen is daarom ofwel een dekkingsgraad van ten minste 145% nodig, of deelnemers moeten accepteren dat de hoogte van hun pensioen niet langer 100% gegarandeerd is. Immers, als de pensioenfondsen risicovoller beleggen, levert dat gemiddeld een hoger rendement. Maar deelnemers lopen ook het risico dat het uiteindelijk slechter uitpakt.
De lage dekkingsgraad is deels veroorzaakt door de lage rentestand, waardoor het pensioenvermogen minder rendement oplevert. Tegelijk neemt de levensverwachting toe, waardoor ouderen langer van hun pensioen genieten. Ten onrechte wordt soms gedacht dat de kwestie van de lage dekkingsgraad als vanzelf verdwijnt, omdat de rente op (middel)lange termijn zal stijgen. Dat is echter op zijn minst onzeker. Net als in Japan na de kredietcrisis van 1990 kan de rente ook in Nederland na de recente kredietcrisis langdurig laag blijven. De huidige pensioentoezeggingen zijn te duur om zelfs in nominale zin zeker te zijn. Er moet risico worden genomen om het pensioen betaalbaar te houden.
Om een met de inflatie meestijgend (geïndexeerd) pensioen te bieden is het noodzakelijk dat pensioenfondsen risico’s op de kapitaalmarkten blijven nemen. Maar deze risico’s moeten beter worden gespreid tussen de generaties. Jongeren kunnen meer risico lopen, maar dienen daarvoor beter te worden gecompenseerd bij gunstige opbrengsten. Beloften die nu aan jongeren worden gedaan, moeten in de verre toekomst worden waargemaakt. De beloofde nominale aanspraak is veel onzekerder dan wordt geschetst. De overheid dient pensioenfondsen te verplichten openheid van zaken te geven en te waarborgen dat jongere deelnemers hun eerlijke deel krijgen. Beleggingswinsten kunnen niet alleen worden gebruikt om de tekorten bij de ouderen te dekken. Het vooruitschuiven van tegenvallers ondermijnt op den duur de geloofwaardigheid van het pensioenstelsel en daar wordt niemand beter van.
CPB Policy Briefs is een nieuwe publicatiereeks, waarin het CPB in kort bestek en op toegankelijke wijze een actueel beleidsthema analyseert en beleidsopties in kaart brengt.
Door de daling van de beurskoersen, de lage rente- en de stijgende levensverwachting bestaat er een serieus tekort bij pensioenfondsen. Deelnemers van pensioenfondsen kunnen tot 4% van hun koopkracht over de rest van hun leven verliezen, waarbij de generaties die geboren zijn rond 1950 het meeste inleveren. Deze verliezen zullen nog groter uitvallen wanneer wordt vastgehouden aan strikte zekerheid van de nominale pensioenen.
Het huidige pensioencontract legt eenzijdig de nadruk op nominale pensioentoezeggingen. Nominale zekerheid is duur bij de huidige lage rente; bovendien bieden nominale pensioenen een slechte bescherming tegen het inflatierisico. De feitelijke koopkracht van het toekomstige pensioen is daarmee onzeker. Een goed pensioen is een reëel pensioen, maar ook een risicodragend pensioen. Zonder risico zijn de beleggingsrendementen te laag om een degelijk pensioen te kunnen bieden. Jongeren kunnen dit risico goed dragen omdat zij nog een heel werkzaam leven voor zich hebben. Maar ook voor ouderen is een zekere mate van risico aantrekkelijk om zo een beter pensioenresultaat te bereiken.
Herziening van het pensioencontract is daarom noodzakelijk.
Downloads
