Vragen en antwoorden Tweede Kamervragen

Lees de CPB-doorrekening.

Een aantal antwoorden op de gestelde vragen wordt hieronder uitgelicht.

Waarom neemt de inkomensongelijkheid als gevolg van het beleidspakket op korte termijn af?

• In het beleidspakket van de financiële bijlage van het regeerakkoord zitten zowel maatregelen die de inkomensongelijkheid verhogen, als maatregelen die deze verlagen.
• Een maatregel die de inkomensongelijkheid op korte termijn verhoogt, is de invoering van het tweeschijvenstelsel.
• Daartegenover staat dat de verhoging van de algemene heffingskorting en van de arbeidskorting voor lagere inkomens, de snellere afbouw van deze kortingen voor hogere inkomens, de snellere afbouw van de hypotheekrenteaftrek in de kabinetsperiode en het bevriezen (in plaats van verlengen) van het toptarief de inkomensongelijkheid verkleinen.
• Het totaaleffect van bovengenoemde maatregelen is een beperkte verlaging van de inkomensongelijkheid op korte termijn. 

Nb. Bovenstaand effect heeft alleen betrekking op het beleidspakket in het regeerakkoord. Op de vraag of de totale inkomensongelijkheid zal toe- of afnemen in de komende kabinetsperiode (inclusief het basispad) is nog geen definitief antwoord te geven, omdat deze onder andere wordt beïnvloed door dynamische en demografische ontwikkelingen.

Zie ook de vragen en antwoorden bij de 'Actualisatie middellangetermijnverkenning 2018-2021' voor een toelichting op de inkomensongelijkheid op de lange termijn.

Waarom neemt de inkomensongelijkheid op korte termijn minder af dan op lange termijn door het beleidspakket van het regeerakkoord?

• De meeste maatregelen die de inkomensongelijkheid op korte termijn verlagen, doen dat ook op lange termijn.
• Daartegenover staat dat invoering van het tweeschijvenstelsel een verhogend effect heeft op de inkomensongelijkheid op de korte termijn.  
• Deze maatregel heeft op de lange termijn echter een kleiner effect omdat in het basispad al een verlaging van de tarieven van de tweede, derde en vierde schijf was opgenomen.
• Hierdoor neemt de inkomensongelijkheid op de korte termijn minder af dan op de lange termijn.

Wat verklaart de verslechtering van de houdbaarheid op de korte en lange termijn?

• De ontwikkeling van de houdbaarheid wordt vooral bepaald door de ontwikkeling van de inkomsten en uitgaven van de overheid op de lange termijn. Het houdbaarheidssaldo daalt doordat de overheidsuitgaven op de lange termijn sterker toenemen dan de overheidsinkomsten. Dit komt door hogere overheidsuitgaven aan onder andere openbaar bestuur, defensie, onderwijs en sociale zekerheid. Bij de overheidsinkomsten staat tegenover de lastenverzwaring op milieu en btw ook een lastenverlichting op inkomen en arbeid en op vermogen en winst.
• Op de lange termijn is de verslechtering van het EMU-saldo minder groot dan op de korte termijn. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat het kabinet de lastenverlichting voor gezinnen, die in het basispad na 2021 zit, naar voren haalt. Daarnaast nemen de uitgaven na 2021 minder toe. 

Wat verklaart de verslechtering van de houdbaarheid? Komt dat door het tweeschijvenstelsel of komt dat door andere maatregelen?

• De verslechtering van de houdbaarheid wordt voor een klein deel verklaard door de invoering van het tweeschijvenstelsel. Vooral de hogere overheidsuitgaven aan onder meer openbaar bestuur, defensie, onderwijs en sociale zekerheid leiden tot een verslechtering van de houdbaarheid.